Giới thiệu Tiểu Bộ Kinh
(Khuddaka Nikàya)
Giáo sư Trần Phương
Lan
Tiểu Bộ kinh có nhan đề "Tiểu Bộ", nhưng
lại chứa đựng số lượng kinh lớn nhất trong năm bộ Nikàya là 15 tập, so với
Trường Bộ (3 tập), Trung Bộ (3 tập), Tương Ưng Bộ (5 tập) và Tăng Chi Bộ (3
tập). Chữ "Tiểu" ở đây, theo các vị luận sư, muốn chỉ tính cách hỗn hợp nhiều
đề tài được diễn tả bằng nhiều thể văn khác nhau, từ các kinh kệ ngắn gọn do
Ðức Phật thuyết giảng, các tiền thân Ðức Phật với hàng ngàn bài kệ do các vị Tỳ
kheo cảm tác, tiểu sử các Ðức Phật, các vị A la hán, sự tích Thiên cung, Ngạ
quỷ do chư vị kết tập kinh điển biên soạn..., đến các luận thư phân tích giáo
lý mở đầu cho văn học A Tì Ðàm (Abhidhamma) của Luận tạng về sau. Tóm lại Tiểu
Bộ kinh là một hợp tuyển đa diện gồm 15 tập theo thứ tự như sau:
1) Khuddaka Pàtha (Tiểu tụng): gồm 9 kinh và kệ
ngắn gọn do Ðức Phật thuyết về Tam quy, Thập giới, Các điềm lành, Phật bảo,
Lòng từ v.v. cho các đệ tử mới học đạo.
2) Dhammapada (Pháp cú): gồm 423 bài kệ do Ðức
Phật thuyết được sắp theo các chủ đề trong 26 phẩm, là tập kinh phổ biến nhất
trong các nước theo đạo Phật Nam truyền vì tính cách cô đọng phần cốt tủy của
giáo lý qua các bài kệ ngắn gọn làm nền tảng của nếp sống đạo, từ đó nhiều bộ
kinh lớn được phát triển về sau.
3) Udàna (Cảm hứng ngữ, Phật tự thuyết): gồm 80
chuyện gợi niềm cảm hứng để Ðức Phật phát biểu những vấn đề hoan hỉ có tính
cách giáo dục và khích lệ hội chúng, được chia làm 8 phẩm.
4) Itivuttaka (Phật thuyết như vậy): gồm 112
kinh chia ra 4 chương theo lối văn xuôi pha lẫn thơ kệ. Tập này cũng trích dẫn
những cảm hứng ngữ trang nghiêm của Ðức Phật nhưng bắt đầu bằng câu "Ðây là
điều được Ðức Thế Tôn thuyết và tôi nghe như vậy".
5) Suttanipàta (Kinh tập): gồm 71 kinh trong 5
chương viết theo thể kệ, miêu tả hoàn cảnh xã hội cổ Ấn Ðộ và bàn luận những
lời dạy đầy tính cách triết học và đạo đức của Ðức Phật, cùng lý tưởng trong
nếp sống thanh tịnh của các Tỳ kheo.
6) Vimanavatthu (Chuyện Thiên cung): gồm 85
chuyện chia ra 7 chương, miêu tả mọi cảnh huy hoàng của các lâu đài Thiên giới
ở đời sau dành cho những người sống theo chánh đạo và làm thiện sự ở đời này.
7) Petavatthu (Chuyện Ngạ quỷ): gồm 51 chuyện
trong 4 chương miêu tả cảnh giới khổ đau của các loài quỷ do ác nghiệp của
chúng tạo ra ở đời này. Cả hai tập chuyện Thiên cung và Ngạ quỷ này nhằm nói
lên tương quan giữa Nghiệp và Quả, cùng khích lệ sự tu tập của giới tại gia.
8) Theragàthà (Trưởng lão Tăng kệ): gồm 1,360
bài thơ kệ do 264 vị Tỷ kheo cảm tác từ đời sống tu tập của chư vị.
9) Therigàthà (Trưởng lão Ni kệ): gồm 524 bài kệ
do 73 Tỷ kheo ni cảm tác. Cả hai tập thi kệ Theragàthà và Therigàthà được đánh
giá là những tác phẩm đẹp nhất trong văn học Ấn Ðộ vì tính cách mang nặng tình
người hòa lẫn thiền vị của các đệ tử Phật. Ðây là những khúc hoan ca phản ánh
đời sống thanh tịnh của những người tầm cầu giải thoát giác ngộ, chân hạnh
phúc.
10) Jàtaka (Bổn sanh hay Chuyện tiền thân Ðức Phật):
gồm 547 chuyện ngắn và dài theo thể văn xuôi xen kẽ thi kệ trong 22 chương,
theo thứ tự các bài kệ tăng dần từ chương một với một bài kệ cho đến chương 22,
chấm dứt với tiền thân Vessantara nổi tiếng qua cả ngàn bài kệ. Các chuyện tiền
thân có mục đích tạo niềm tin vào đạo pháp trong mọi tầng lớp xã hội từ vua
chúa, Bà la môn cho đến các giới bình dân cùng khổ. Ðối với các học giả, các
chuyện tiền thân có tầm quan trọng lịch sử vì chúng được xây dựng trong khung
cảnh Ấn Ðộ cổ đại.
11) Nidesa (Nghĩa tích): là một luận thư trình
bày sự phân tích bình giải các vấn đề giáo lý của tập kinh Sutta Nipata. Sách
này gồm hai phần: Ðại nghĩa tích và Tiểu nghĩa tích.
12) Patisambhidàmagga (Vô ngại giải đạo): một
luận thư trình bày các vấn đề phân tích giáo lý theo hình thức hỏi đáp như
trong bộ A Tì Ðàm. Hai tập kinh này được đánh giá là các tác phẩm tiền phong
của văn học A Tì Ðàm và được xem là do Tôn giả Sariputta (Xá Lợi Phất) thuyết
giảng và bình luận 32 vấn đề giáo lý trong 3 phẩm.
13) Apadana (Sự nghiệp anh hùng): kể theo thể
thơ kệ cuộc đời Ðức Phật và các Thánh đệ tử của Ngài. Tập kinh gồm 4 phần: cuộc
đời Ðức Phật Gotama (Thích Ca), 41 vị Ðộc giác Phật, và 559 vị Tỷ kheo và Tỷ
kheo ni đã trải qua những cuộc chiến đấu anh hùng cao thượng để đạt cứu cánh
giải thoát giác ngộ.
14) Buddhavamsa (Phật sử): tập kinh theo thể thơ
kệ nói về sự tích 24 vị cổ Phật từ Ðức Phật Dipankara (Nhiên Ðăng) đến Ðức Phật
Kassapa (Ca Diếp) và phương cách các Ðức Phật chuyển Pháp luân. Tất cả đều do
Ðức Phật Gotama kể lại từ khi Ngài còn là Bồ tát được Ðức Phật Dipankara thọ ký
cho đến khi Ngài diệt độ trong Niết bàn Vô dư y.
15) Cariyà Pitaka (Sở hạnh tạng): gồm 35 chuyện
tiền thân Ðức Phật được kể theo lời thỉnh cầu của Tôn giả Sariputta, với mục
đích nêu rõ ý chí tầm cầu giải thoát với nỗ lực cao độ và sự hy sinh vô thượng
mà Bồ tát đã thực hiện qua mười công hạnh Ba la mật (viên mãn) của Ngài.
Tham khảo tại website - by Bình An Sơn
[Đầu Trang]
