PHẦN V

Thái Độ Đúng Đắn

Mối Đe Doạ Của Việc Lạm Dụng Ma Tuý và Ghiền Rượu

Rượu đã từng được mô tả như một trong những nguyên nhân chính của sự suy thoái về đạo đức và sức khoẻ của con người. Hiện nay, một hình thức lạm dụng khác độc hại hơn, lạm dụng các loại ma tuý nguy hiểm và tai hại, đặc biệt là heroin, chất ma-tuý rất mạnh, đã tạo ra một vấn đề con người và xã hội nghiêm trọng hơn rất nhiều. Vấn đề này hiện nay đang là vấn đề toàn cầu. Những hậu quả lâu dài của việc lạm dụng ma tuý được xem là nghiêm trọng và chết người hơn cả những hậu quả của rượu. Những tội phạm liên quan đến tình dục, trộm cắp và lừa đảo những số tiền lớn đã xảy ra dưới ảnh hưởng độc hại của việc lạm dụng ma tuý.

Những tay trùm ma tuý, không cảm thấy thoả mãn như những tay buôn tử thần của dân chúng vô tội, thậm chí chúng còn cố gắng khống chế các chính phủ nhu nhược qua những hoạt động tham nhũng, hối lộ, lật đổ và đánh bom. Về chính sách chung, các chính phủ phải bảo vệ công dân của mình chống lai việc lạm dụng ma-tuý. Tuy nhiên, các trùm ma-tuý trong những kế hoạch quỷ quyệt của chúng đã đe doạ ngay chính nền móng của nhân phẩm xã hội. Những người phát ngôn của lương tâm và gia đình họ thường xuyên gặp phải nguy cơ đe doạ chết chóc bởi vì họ dám vượt qua đường lối của những tay trùm ma tuý vô luật pháp.  

Không có sự hợp tác quốc tế để dập tắt tội ác này, sức sống và tương lai của nhiều quốc gia thực sự sẽ rất u ám. Khắp nơi trên thế giới, không biết bao nhiêu triệu đô-la kiếm được một cách khó khăn đã được người ta sử dụng để cai nghiện nhưng sự say mê điên rồ (chất ma-tuý) vẫn cứ tiếp tục tồn tại!

Bổn phận của chúng ta là làm sao giúp, bằng bất cứ cách nào chúng ta có thể, để loại trừ thói quen đáng sợ này, và ngăn chặn không để cho con em chúng ta trở thành những nạn nhân của nó. Cuộc sống của một người nghiện ma tuý hay một người nghiện rượu là cuộc sống của sự hành hạ chẳng khác gì địa ngục trần gian, dẫn họ đến nấm mồ sớm hơn. Một điều đáng buồn phải đề cập ở đây là một vài quốc gia chẳng những đã không ngăn chặn mà còn dung dưỡng cho những vùng sản xuất thuốc phiện với khối lượng thuốc phiện lớn phân phối đi khắp mọi nơi trên thế giới.

   Say

"Say,
xua tan lý trí,
Dìm chết ký ức,
Làm hư não bộ,
Suy giảm sức khoẻ,
Kích động máu nóng,
Gây ra những vết thương không thể chữa được,
Cả trong lẫn ngoài.
Say
Là mụ già xấu xí đối với thân,
Là ác quỷ đối với tâm,
Là kẻ trộm ví tiền,
Là lời nguyền của kẻ ăn xin,
Là nỗi bất hạnh của vợ,
Là nỗi buồn của con,
Là bức tranh súc vật,
Và uống mừng người khác,
Là tự mình giết mình,
Và trộm sức khoẻ của hắn."

Là những con người, chúng ta phải có sự tự chủ để phân biệt giữa cái gì là tốt và cái gì là xấu, cái gì là thiện và cái gì là ác. Tránh xa việc lạm dụng ma-tuý và ghiền rượu, đồng thời giúp những người khác tránh xa như thế. Đó được xem là sự phục vụ lớn nhất cho nhân loại.

Thất bại chỉ là những trụ cột chống đỡ cho sự thành công. Vì nhờ những thất bại mà chúng ta học được cách để thành tựu sự thành công vậy. Ai không từng thất bại sẽ chẳng bao giờ có chiến thắng. Trừ phi chúng ta trải nghiệm thất bại và những đắng cay của nó, bằng không chúng ta sẽ chẳng bao giờ thưởng thức được vị ngọt của chiến thắng; cùng lắm nó chỉ trở thành một sự thay đổi bất ngờ của hoàn cảnh với ít hay không có hứng thú mà thôi. Thực ra thất bại không chỉ giúp chúng ta thành công, mà chúng còn làm cho chúng ta biết tỉnh táo, năng nỗ với nghị lực, nhiệt tâm và phong phú thêm trong kinh nghiệm.

‘Nhiều người bước vào quầy rượu để tìm một điều bất ngờ và khi bước ra thì mù.’

Không So Sánh Với Người Khác

Bạn có thể loại trừ được những lo lắng và phiền muộn không cần thiết của bạn đơn giản bằng cách không so sánh mình với người khác. Bao lâu bạn còn xem những người khác như ‘bằng bạn’, ‘hơn bạn’, hoặc ‘thua bạn’, chừng đó bạn sẽ có cảm giác không chịu đựng được hoặc lo lắng không yên. Nếu bạn không chấp nhận một thái độ như vậy, sẽ không có gì để bạn phải lo lắng nữa. Nếu bạn nghĩ bạn cao hơn người khác, bạn có thể trở nên kiêu căng tự phụ. Nếu bạn nghĩ bạn chẳng thua kém ai cả, những người khác có thể hạ bệ bạn. Nếu bạn nghĩ bạn thấp hơn, bạn có thể đánh mất lòng tự tin của bạn.

Đối với hầu hết mọi người, khắc phục được tính kiêu căng tự phụ của mình xem ra rất khó. Song biết làm thế nào để khắc phục tính tự kiêu ấy là điều đáng làm. Nếu như bạn có thể hy sinh tính tự kiêu của mình, bạn sẽ tìm được sự bình yên nội tâm. Bạn có thể tự hoà mình được với những người khác để kinh nghiệm sự bình yên và hạnh phúc. Suy cho cùng, giữa thái độ kiêu căng tự phụ và sự bình yên tâm hồn, cái nào quan trọng hơn? Hãy cố gắng nhận ra rằng bằng, thấp và hơn tất cả chỉ là những trạng thái tương đối và luôn luôn thay đổi: bây giờ bạn có thể là kẻ nghèo hèn nhưng vào một điểm thời gian nào khác bạn cũng có thể là người giàu sang. Hôm nay bạn có thể là người ngu dốt, tuy nhiên sau đó bạn có thể trở thành bậc trí. Hôm nay bạn có thể bệnh hoạn và bất hạnh nhưng lúc khác bạn có thể sẽ khoẻ mạnh trở lại. Mặc dù vậy, có nhiều nhân phẩm được xem như di sản của nhân loại không ai có thể đụng tới được, đó là những quyền con người, phẩm giá con người, địa vị con người v.v… Những người khác không có quyền tước đoạt những di sản ấy của bạn.

‘Nếu bạn tốt với bản thân bạn, bạn sẽ tốt với những người khác. Nếu bạn tốt với những người khác, bạn cũng sẽ tốt với bản thân bạn.’

Đối Xử Với Những Người Hay Sinh Sự Như Thế Nào

Bạn phải nhận ra rằng có thể bạn đã từng tạo một nghiệp chướng nào đó, vì những phiền não và vấn đề giờ đây đang xảy đến cho bạn. Và điều cũng quan trọng là bạn phải biết mình cần phải làm gì để vượt qua những vấn đề đang xảy đến do những căn nguyên khác nhau đó. Nếu như sự hiểu biết của bạn đủ thâm sâu để vượt qua trách nhiệm của bạn vì đã gây ra vấn đề hiện tại, chắc chắn bạn sẽ có được ý tưởng tốt nhất về cách làm thế nào để loại trừ chúng.

Như vậy là bạn đã biết cách làm thế nào để xử sự với những kẻ hay sinh sự và những kẻ chống đối bạn. Thực ra những kẻ chống bạn cũng có một trái tim con người. Do đó hoà giải với họ không phải chuyện khó; hãy cố gắng phát triển tình thân hữu thay vì cách ly họ.

Nếu như bạn đủ mạnh để nhịn được thái độ sai trái của họ, thì không có lí do gì để tránh giao thiệp với họ. Chính nhờ sự kết giao của bạn với những người như vậy, bạn có thể gây ảnh hưởng khiến cho họ được cải thiện tốt hơn. Hãy nhớ rằng chính sự hiểu biết hay trí tuệ của bạn bảo vệ bạn khỏi những kẻ thù và cho phép bạn hướng dẫn họ để trở thành con người tốt.

Nếu một người làm điều sai trái với bạn do sự ngu dốt hay do sự hiểu lầm của họ, đó là thời điểm thuận tiện nhất cho bạn để bộc lộ trí tuệ, sự giáo dục và sự hiểu biết về tôn giáo của bạn.

Tất cả sự giáo dục và kiến thức tôn giáo của bạn có ích gì nếu như bạn không biết cách làm thế nào để cư xử cho đàng hoàng như một con người hào hiệp đặc biệt là vào lúc bị thử thách? Khi người khác làm điều sai trái với bạn, bạn phải xem hành động của họ như một cơ hội để bạn phát triển đức tính nhẫn nại và cảm thông của bạn.

Nhẫn nại là một trong những phẩm chất tuyệt vời mà mọi người cần phải tu tập. Bạn càng thực hành được đức tính nhẫn nại này nhiều bao nhiêu, bạn sẽ giữ được phẩm giá của bạn nhiều bấy nhiêu. Bạn phải biết cách làm thế nào để tận dụng kiến thức và những nguyên tắc xử thế của bạn để đối xử với những người được xem là thù nghịch với bạn.

Sớm muộn gì họ cũng sẽ nhận ra sự điên rồ của mình và thay đổi thái độ thù nghịch của họ. Đôi khi, cũng có những người cố gắng lợi dụng lòng khoan dung và sự nhẫn nại của bạn xem đó như những dấu hiệu của sự nhu nhược. Đó là lúc để bạn hành động một cách trí tuệ không để trở thành nạn nhân của những con người quỷ quyệt như vậy. Phải nhớ rằng lòng nhân từ, trung thực và nhẫn nại là mảnh đất màu mỡ cho những kẻ xảo trá, quỷ quyệt lợi dụng để trục lợi cho họ.

Tiến Bộ Và Sự Ô Nhiễm

Trong khi kiến thức khoa học đã làm cho con người nghi ngại xa lánh di sản văn hoá của họ, thì kỹ thuật (hiện đại) đã cướp đi của họ khả năng sáng tạo. Máy móc với khả năng sản xuất quy mô lớn của nó đã giảm bớt con người lại chỉ còn lại một cái bấm nút và hàng triệu công nhân phải lâm vào tình trạng thất nghiệp. Khả năng sáng tạo và sức mạnh cơ bắp của họ kể như bỏ phế không sử dụng, bị phá ngang và thất bại. Kết quả là những nghệ thuật dân gian bản địa và những nghề thủ công của các quốc gia, vốn thực sự là những dấu ấn của cảm xúc đã được thăng hoa, hầu như chết lịm. Con người, trong sự ngưỡng mộ của nó đối với tính sáng tạo và trong nỗ lực yếu ớt của nó đối với sự tự-thể hiện giờ đây đành trở thành một kẻ sưu tầm đồ cổ.

Sau khi đã phác hoạ sơ qua những nguyên nhân chính chịu trách nhiệm cho những khuynh hướng xã hội hiện đại, có lẽ sẽ hữu ích để điểm qua những tác động của chúng. Căn bệnh HIV & AID đã lan tràn khắp mọi nơi; theo báo cáo cho biết đã có một sự gia tăng của căn bệnh này đến 300% trong vòng một thập niên ở nước Mỹ. Trong khi đó lĩnh vực luôn luôn mở rộng của bệnh học tâm thần chỉ ra cho thấy sức khoẻ tinh thần của con người đang trở nên suy thoái một cách nhanh chóng. Bệnh ghiền rượu và nghiện ma tuý cũng là những vấn đề sức khoẻ chính yếu.

Tỷ lệ tội phạm luôn luôn leo thang. Những ràng buộc của hôn nhân đã trở nên bấp bênh một cách đáng buồn và tỷ lệ li dị cao tới mức báo động. Gia đình, theo một số các nhà xã hội học, như một thể chế có thể phát triển và tồn tại độc lập đã bị đe doạ và thậm chí được dự đoán là sẽ tuyệt chủng trong một tương lai không quá xa lắm. Sự phá vỡ đời sống gia đình đã ảnh hưởng đến đời sống con cái một cách bi đát nhất.

Một báo cáo của Anh về tình hình Kinh Tế Sức Khoẻ cho chúng ta biết rằng trẻ em hiện nay là những nạn nhân của sự giết người phổ biến nhất ở nước Anh. Chúng bị đánh đập cho tới chết vào những lúc căng thẳng của gia đình. Tình trạng nghiện ngập ma tuý và phạm pháp ở lứa tuổi thiếu niên đã trở thành những vấn đề báo động của ngày nay. Những hiện tượng xã hội này liên quan trực tiếp đến thái độ của con người về các dục lạc. Có lẽ nếu con người muốn cứu vãn nguy cơ tự huỷ diệt sắp xảy ra do sự trác táng, thì sự suy xét lại và giáo dục lại một cách nghiêm túc dường như là điều khẩn cấp nhất hiện nay.

Những ràng buộc trong đời sống vợ chồng của con người thời nay rất bấp bênh và dễ tan vỡ bởi vì lực kết dính tình cảm đã bị chìm đắm trong sự trác táng. Người ta đã quá đặt nặng vào thú vui nhục dục trong khi những điều chỉnh nhân cách và liên hệ tình cảm vốn đòi hỏi phải có sự hy sinh và lòng vị tha, đã bị người ta phớt lờ hay xao lãng. Mặc dù vấn đề sinh lý là một đòi hỏi cơ bản và quan trọng trong hôn nhân, song nó vẫn không phải là phương diện quan trọng nhất của đời sống gia đình. Đắm chìm trong quan hệ tình dục để thoả mãn lòng dục của nó chẳng bao giờ đem lại sự thoả mãn, vì suy cho cùng sự thoả mãn từ đâu đến? Tình trạng không thể thoả mãn được của nhục dục này đã được minh hoạ một cách khinh thị trong văn học Phật giáo qua ví dụ truyền thống về   một con chó liếm khúc xương để thoả mãn cơn đói. Tuy nhiên  tình dục như một bộc lộ của tình yêu trong quan hệ vợ chồng lại là một trải nghiệm tình cảm có sự thoả mãn.

Nếu tình dục là sự quan tâm duy nhất, con người không cần phải phát triển một thể chế giống như gia đình để làm gì. Thú vật cũng thoả mãn bản năng tình dục của chúng, song không gì có thể so sánh được với gia đình con người. Nhiệm vụ quan trọng của đời sống gia đình dường như là để dạy cho con người một bài học đạo đức lớn nhằm khắc phục bản chất vị kỷ của họ.

 Cha mẹ nào cũng khởi sự cuộc sống trong bào thai người mẹ của họ như những ký sinh vật ích kỷ nhất. Rồi họ trải qua những giai đoạn phát triển cảm xúc của tình yêu vị kỷ, tình yêu vợ chồng và tình yêu cha mẹ. Khi đã là một con người trưởng thành và là một người cha hay người mẹ họ hoàn toàn quên mất bản thân mình trong sự phục vụ con cái. Sự hy sinh của họ là thế, và thậm chí họ còn từ bỏ hết những sở hữu cá nhân của họ, những sở hữu mà họ có được từ sự lao nhọc của cả một đời người. Cuối cùng họ thực hiện một sự hy sinh cao hơn, đó là hy sinh tình cảm của họ khi dựng vợ gả chồng cho con cái. Đến lúc tuổi già họ xem con cái họ với lòng bình thản và mãn nguyện. Tất nhiên sự trưởng thành của tình cảm và hoàn thành trách nhiệm này là hoàn toàn bất khả nếu thoả mãn nhục dục được xem là mục đích của đời sống hôn nhân.

Tự Tử

Tự tử là hành động cố ý và tự ý giết mình. Tự tử có thể chia ra hai loại; theo quy ước và tư riêng. Loại đầu xảy ra như kết quả của truyền thống và sức ép của dư luận quần chúng. Một ví dụ trong trường hợp này là hara-kiri, mổ bụng tự sát, một kiểu tự sát theo nghi thức dùng gươm tự mổ bụng thường do một người Nhật có địa vị thực hiện khi anh ta phải đương đầu với một sự ô nhục nào đó.

Loại tự tử vì lí do tư riêng khá điển hình thời nay. Lý thuyết thường chấp nhận rằng tự tử là kết quả của việc không điều chỉnh được những căng thẳng thần kinh và sức ép trong cuộc sống của một người. Tự tử là một cách để giải quyết các loại vấn đề tư riêng khác nhau — cô đơn, bỏ rơi, thù hận, mong muốn trả thù, sợ hãi, đau đớn (thể xác), những cảm giác tội lỗi v.v… Người nam tự tử nhiều hơn người nữ, và điều này áp dụng cho mọi độ tuổi. Tuy nhiên, người   nữ thường thực hiện những cố gắng không thành công nhiều hơn người nam, hoặc vì thiếu sự khéo léo trong nghệ thuật sát nhân hay vì những khác biệt về tình cảm.

Hầu hết những người tự tử đều ở trong tình trạng chán nản. Mức độ cao nhất xảy ra nơi những người mà sự chán nản của họ được kèm theo bởi một cảm giác tuyệt vọng và mất sự hứng thú hay niềm vui trong những hoạt động. Ngoài ra, người già, đơn chiếc, li dị hay goá bụa, và đặc biệt những người nghiện rượu hay ma-tuý, có nguy cơ cao hơn. Những người bơ vơ không nơi nương tựa cũng là những người dễ liều tự tử hơn những người khác.

Tự tử ở lứa tuổi thiếu niên, đặc biệt là một vấn đề đáng sợ. Tỉ lệ tự tử ở những đứa bé trai tuổi vị thành niên đã tăng gấp đôi. Tuy nhiên, vì những lí do khác nhau, một sự gia tăng tương tự đã không xảy ra ở những bé gái.

Một số chuyên gia cảm thấy rằng sự tăng lên trong tỉ lệ tự tử ở lứa tuổi thiếu niên là do tính phức tạp và căng thẳng của cuộc sống hiện đại. Họ cũng nói thêm là một số các vở kịch truyền hình và những câu chuyện trên báo chí về tự tử đã tạo ra một sự tăng lên theo mùa con số những thanh thiếu niên tự tử. Thất nghiệp và sức ép để hoàn tất (một chuyện gì đó) cũng là những yếu tố.

Chúng ta Có Thể Làm Được Gì Để Ngăn Sự Tự Tử Của Một Người Nào Đó Không?

Khi một người có ý định tự tử thường có một vài dấu hiệu báo trước để chúng ta theo dõi. Những dấu hiệu đó bao gồm việc tự cô lập mình không muốn giao tiếp với bạn bè và rút khỏi những hoạt động bình thường; xao lãng hình thức bề ngoài; thay đổi hoàn toàn những thói quen ăn uống, ngủ nghỉ; và lạm dụng thuốc (ma tuý) và rượu. Một số thanh thiếu niên thậm chí còn cho thấy ý định của mình rõ ràng hơn. Họ có thể cho đi hay bỏ hết những vật mà họ thường ham thích hoặc nói: ‘Tôi sẽ không còn vấn đề gì nữa’. Hành động tự tử thực sự thường tiếp theo sau một sự mất mát về tình cảm nào đó như đổ vỡ quan hệ với bạn gái (bạn trai) hay một sự li dị trong gia đình.

Vì vậy, nếu như bạn phát hiện ra bất kỳ một trong những thay đổi trong cách cư xử này – và chúng phải được xem xét một cách nghiêm túc – bạn nên lập tức thảo luận về tình trạng bất hạnh của đứa trẻ với chính nó. Chẳng hạn, hỏi những câu hỏi trực tiếp và đặc biệt về những gì nó đang dự định làm. Làm sáng tỏ mọi việc trong tinh thần cởi mở có thể giảm bớt nỗi lo lắng của đứa trẻ, và nó sẽ cảm giác được sự hỗ trợ của bạn. Chỉ khi đó bạn mới có thể tấn công vào chính vấn đề và tìm sự giúp đỡ chuyên nghiệp nếu cần.

Sự buông lỏng kỷ cương của xã hội hiện đại, hàm ý một sự dung thứ cho những cách cư xử sai lệch có thể trách nhiệm một phần cho sự gia tăng những hành vi tự tử, đặc biệt uống thuốc độc. Thái độ của xã hội đối với hành vi tự tử cần phải bớt khắt khe và trừng phạt hơn. Giờ đây người ta đã có một sự sẵn sàng để thông hiểu lớn hơn thay vì kết án, tuy nhiên khuynh hướng che dấu những hành vi tự tử vẫn còn tồn tại. Một hành vi tự tử đưa đến cái chết có khuynh hướng gây ra những phản ứng đau buồn và cảm giác tội lỗi nơi những người nghĩ rằng lẽ ra họ đã có thể ngăn được (việc tự tử ấy) bằng sự chăm sóc và yêu thương nhiều hơn những gì họ đã làm. Lòng khao khát không được thoả mãn hay không đạt được những gì người ta mong muốn có thể gây ra tình trạng tự tử.   Không tôn giáo nào đã từng tha thứ cho hành động thảm khốc này.

Điện thoại ngày nay đã được sử dụng phổ biến như một phương tiện truyền thông giữa những người cô đơn, tuyệt vọng đang dự tính tự tử, và đang tìm kiếm sự giúp đỡ cũng như lời khuyên nơi những thành viên của một hội đoàn chăm sóc nào đó. Như trường hợp của hội ‘Những Người Nghiện Rượu Giấu Tên’ và những tổ chức tương tợ khác, ở đây những người tình nguyện đóng vai trò như những người cố vấn suốt cả ngày lẫn đêm và sự phục vụ của họ luôn túc trực sẵn sàng cho những trường hợp sẽ tự tử vào bất cứ lúc nào. Có những bằng chứng cho thấy loại phục vụ này đã giúp ngăn ngừa được nhiều hành vi tự tử ở một mức độ rất lớn.

Sự Hiểu Biết Lẫn Nhau

Hãy nhớ rằng dù điều gì xảy ra, bạn sẽ không cảm thấy đau khổ hay bị tổn thương nếu như bạn biết cách làm thế nào để duy trì một trạng thái tâm thăng bằng. Thực sự ra bạn chỉ bị đau khổ bởi thái độ tâm lý bạn chấp nhận đối với chính bản thân bạn và đối với những người khác mà thôi. Nếu bạn biểu lộ một thái độ thân ái với người khác, bạn sẽ nhận lại được một thái độ thân ái như vậy. Nếu bạn tỏ ra căm ghét, chắc chắn bạn sẽ nhận lại sự căm ghét.

Một người hung dữ thường thở ra chất độc, và anh ta tự làm hại mình hơn là làm hại người khác. Một người giận dữ la hét vào những người khác sẽ không thể thấy mọi sự việc đúng theo viễn cảnh thích hợp của chúng, hay nói khác hơn cái thấy của anh ta như thể đã bị khói bay vào làm mờ mắt vậy. Người có trí không để bị nóng giận chắc chắn sẽ không bị đau khổ. Hãy luôn luôn nhớ rằng không người nào có thể hại được bạn trừ phi bạn lót đường cho người khác làm như vậy. Nếu bạn sống theo Pháp (Dhamma– lối sống chánh trực), Pháp ấy sẽ bảo vệ bạn. Đức Phật nói:– ‘Ai hại người vô hại, người trong sạch không lầm lỗi, điều ác ấy sẽ dội lại trên chính kẻ ngu như bụi tung ngược gió.’ Dhammapada.

Nếu như bạn khơi lên ngọn lửa sân hận của người khác bạn phải chịu trách nhiệm cho sự phản ứng mà nó tạo ra. Do bộc lộ thái độ thù hằn, bạn sẽ chỉ hoàn thành những ước muốn của kẻ thù của bạn mà thôi. Đoàn kết và hoà hợp là phương diện quan trọng nhất trong cuộc sống của chúng ta. ‘Nếu những lưới nhện liên kết lại, chúng có thể trói được con sư tử’.

Trách Nhiệm Của Bạn

Bạn phải học cách làm thế nào để bảo vệ sự bình yên và an tịnh nội tại mà bạn đã tạo ra được trong tâm bạn. Để giữ gìn sự bình yên nội tại, bạn phải biết khi nào thì nên giảm bớt mặc cảm tự tôn của bạn lại; bạn cũng phải biết khi nào thì nên quên niềm kiêu hãnh của mình đi, khi nào thì đè cái tôi của mình xuống, khi nào thì vứt bỏ sự cứng rắn của mình đi và khi nào nên thực hành pháp kham nhẫn…Bạn không nên để cho người khác cướp mất sự bình yên tâm hồn của bạn. Nếu như bạn biết cách làm thế nào để hành động sáng suốt chắc chắn bạn sẽ giữ được sự bình yên nội tại của bạn.

Trí tuệ đến qua sự hiểu biết. ‘Con người là con vật thăng tiến.’ Các nhà khoa học nói để đứng được ở vị trí làm người như chúng ta hiện nay, chúng ta đã phải mất hàng triệu năm (tiến hoá). Do đó hãy sử dụng hết nỗ lực của bạn với niền tin vững chắc để giữ đúng những nguyên tắc mà bạn đã đề ra một cách kiên quyết và từ tốn. Đồng thời biết khiêm cung để giữ sự bình yên và khoan dung để tránh những va chạm và đụng độ. Thực ra khi làm như vậy bạn sẽ chẳng mất mát gì, mà cuối cùng còn được tất cả.

Nếu chúng ta muốn đem bình yên đến cho thế gian, chúng ta phải bắt đầu từ nơi chính mình bằng cách thay đổi thái độ sai lầm và ích kỷ của chúng ta. Hãy nhớ rằng sự bình yên của thế gian xuất phát từ sự bình yên nội tại. Chúng ta phải học cách làm thế nào để tránh những sự chỉ trích không chính đáng và làm thế nào để sử dụng sáng suốt sự phê bình có tính cách xây dựng. Chúng ta phải luôn luôn nhìn vào sự chỉ trích một cách khách quan. Tuy nhiên, nếu sự chỉ trích nhắm vào chúng ta là không chính đáng, thiếu cơ sở, được đưa ra với ý đồ xấu, chúng ta không nên để mất giá trị của mình bằng một thái độ hèn nhát.

Nếu chúng ta biết rằng không có lầm lỗi cố ý nào nơi chúng ta, rằng thái độ của chúng ta là đúng và được người có trí tán thưởng, chúng ta không cần phải lo ngại gì về những lời chỉ trích vô căn cứ. Hiểu biết về cả hai — sự chỉ trích có tính cách xây dựng và sự chỉ trích có tính cách phá hoại — rất quan trọng đối với chúng ta nhằm điều chỉnh lối sống của bản thân để có thể sống được ở bất kỳ xã hội nào. Chúng ta thường hay có khuynh hướng đổ lỗi cho người khác về những thiếu sót và rủi ro của mình. Bạn có bao giờ nghĩ rằng bản thân bạn cũng phải trách nhiệm cho những vấn đề của bạn không?

Khổ đau của bạn không liên can gì đến một lời nguyền rủa dòng tộc hay tội tổ tông của tổ tiên. Nó cũng không phải là công việc của một vị thượng đế hay quỷ sứ. Khổ đau của bạn là do chính bạn làm. Do đó bạn là cai ngục của bạn và cũng là người cứu độ của bạn. Bạn tạo ra địa ngục cho bạn và cũng tạo ra thiên đường cho bạn. Bạn có tiềm năng để trở thành một kẻ tội lỗi hoặc thành một bậc thánh. Không người nào khác có thể làm cho bạn thành một tội đồ hay thành một bậc thánh được.

Bạn phải học cách gánh vác những trách nhiệm của đời bạn. Bạn phải học cách nhìn nhận những khuyết điểm của bạn mà không đổ thừa hay trách cứ người khác. Hãy nhớ lời người xưa nói: – ‘Người thiếu học luôn luôn trách người; người học thức nửa mùa tự trách mình và người trí không trách ai cả.’

Khi có một vấn đề gì phát sinh, là người hiểu biết chúng ta nên cố gắng tự khám phá xem lỗi nằm ở chỗ nào chứ không trách ai cả. Nếu mỗi người tự cố gắng sửa mình, chắc hẳn sẽ không có những phiền muộn hay xung đột trên đời này. Tiếc thay người ta lại không cố gắng cải thiện sự hiểu biết của mình bằng hành động vô tư mà thích tìm người đưa đầu chịu tội thay cho mình hơn. Họ tìm nguyên nhân sinh ra những phiền muộn của họ ở đâu bên ngoài bởi vì họ rất miễn cưỡng thú nhận những khuyết điểm của họ.

Tâm con người được trang bị với quá nhiều sự tự dối mình đến độ họ sẽ cố gắng tìm một lời bào chữa nào đó nhằm biện minh cho hành động của họ chỉ để tạo ra một ảo tưởng rằng mình vô lỗi. Đức Phật nói; — ‘Dễ thay thấy lỗi người; lỗi mình mới thực là khó thấy.’ Dhammapada

Che dấu những khuyết điểm của mình bằng việc chối bỏ những lầm lỗi, nhiều người chọn thái độ hung hăng với người khác nghĩ rằng nhờ làm như vậy họ có thể tránh được tình trạng đáng xấu hổ hay tránh được những lời than phiền chống lại họ. Họ không nhận ra rằng một thái độ như vậy sẽ chỉ tạo ra thêm nhiều vấn đề cho bản thân họ ngoài việc làm phát sinh một bầu không khí bệnh hoạn ở chung quanh.

Khi sai bạn phải thú nhận là mình sai, đừng có làm theo thói xấu của người thiếu học luôn luôn trách người khác. Đức Phật nói thêm: —

‘Người ngu không thừa nhận mình là người ngu, là người ngu đích thực. Và người ngu biết nhận mình là ngu ít ra cũng là người trí tới mức đó.’ Dhammapada.

Bạn phải có trách nhiệm đối với những khổ đau đến với bạn. Nếu như bạn để cho, dù chỉ một sự kiện nhỏ khuấy động tâm bạn, thì tự thân thái độ ấy sẽ làm tăng thêm khổ đau của bạn. Bạn nên hiểu rằng không phải là có gì sai với thế gian, mà chỉ có cái gì đó sai nơi cách sống của bạn khi bạn đau khổ mà thôi.

Không Hy Vọng Sẽ Không Bao Giờ Thất Vọng

Bạn có thể tránh những nỗi thất vọng ê chề bằng cách không nuôi bất kỳ hy vọng nào, nhất là những hy vọng liên quan đến danh dự của bạn.  Nếu như bạn không nuôi hy vọng, thì không gì có thể làm cho bạn thất vọng và cũng không có gì để bạn mất. Hãy làm một việc gì đó vì lợi ích của tha nhân để vơi nhẹ khổ đau. Nếu như bạn có thể làm điều này mà không trông đợi bất kỳ một loại tưởng thưởng nào, không có cớ   gì để bạn thất vọng. Bạn có thể là một người mãn nguyện! Hạnh phúc xuất hiện trong tâm bạn vì điều thiện bạn làm tự nó đã là một phần thưởng lớn vậy.

Hạnh phúc ấy tạo ra sự mãn nguyện hết sức to lớn trong cuộc sống của bạn. Do mong đợi phần thưởng, chẳng những bạn đã bỏ lỡ hạnh phúc của bạn, mà thậm chí rất thường khi bạn còn phải nếm mùi thất vọng đắng cay nữa. Và không muốn gì cả là vũ khí tốt nhất bạn có thể có để tự bảo vệ mình khỏi những người mong muốn hại bạn. Có một câu nói, ‘Hãy thận trọng đối với người không muốn gì cả’.

Có thể, bạn là một người có bản tính tốt, vì thế bạn không làm hại người khác. Nhưng tuy thế bạn vẫn bị khiển trách bất chấp những điều tốt đã làm. Và bạn có thể hỏi, ‘Nếu tốt sanh tốt và xấu sanh xấu, nếu nhân nào quả nấy, tại sao tôi lại phải khổ đau trong khi tôi hoàn toàn vô tội? Tại sao tôi lại phải chịu đựng quá nhiều gian nan? Tại sao tôi lại bị phiền não với quá nhiều quấy rối? Tại sao tôi lại bị người khác trách cứ bất chấp việc làm tốt của tôi? Câu trả lời đơn giản là khi bạn làm những việc thiện, thì một cách vô ý thức, có thể bạn đã đi ngược lại nhiều thế lực ác đang vận hành trong thế gian này.

Những lực xấu ác ấy đương nhiên sẽ làm gián đoạn những thiện sự của bạn. Nếu không phải thế, có thể là bạn đang phải đương đầu với những quả xấu của một nghiệp bất thiện nào đó trong quá khứ đang chín mùi trong thời điểm hiện tại. Nhờ tiếp tục làm công việc tốt của bạn với sự hiểu biết hợp lý, cuối cùng bạn sẽ thoát khỏi những phiền muộn ấy. Vì lẽ bạn là người đầu tiên tạo ra những thất vọng, nên thật hợp lý là chỉ tự thân bạn mới có thể vượt qua được chúng nhờ nhận ra tình trạng đích thực của bạn trong cuộc sống thế gian.

Rất nhiều trong số những điều kiện thế gian (tám pháp thế gian — khen, chê; được, mất; khổ, vui…) nằm ngoài quyền kiểm soát của chúng ta. Những thay đổi không mong đợi, những ảnh hưởng khác nhau và những điều không chắc chắn luôn xảy ra làm nản lòng chúng ta. Đó là lí do vì sao đôi khi người ta cảm thấy khó mà làm được điều thiện trong những hoàn cảnh thay đổi như vậy. Tuy nhiên, nếu người ta nghĩ đến lời khuyên này của Đức Phật, mọi người ai cũng có thể đóng góp một cái gì đó cho sự bảo vệ lẫn nhau của họ. Là một người nghèo, nhưng biết đủ và vui vẻ vẫn tốt hơn một người giàu mà lúc nào cũng lo lắng, và khổ sở với tham.

Một số người phàn nàn và nói rằng chúng tôi đã làm rất nhiều cho họ thế mà thậm chí họ không nói được một lời ‘cám ơn’. Nếu, do giúp đỡ người khác, chúng ta cảm nhận được niềm vui thì tại sao biết ơn lại quan trọng đến thế?

Đức Phật xem biết ơn là một đức hạnh lớn. Tuy nhiên, thực sự là đức hạnh này rất hiếm thấy trong bất kỳ xã hội nào. Bạn không thể lúc nào cũng trông đợi người khác biết ơn bạn về những gì bạn đã làm. Con người ta có khuynh hướng hay quên, đặc biệt là khi phải nhớ đến những ân huệ trong quá khứ. Nếu người ta không tỏ lòng biết ơn, bạn phải học cách chấp nhận chúng là như vậy – chỉ khi đó bạn mới có thể tránh được sự thất vọng. Thực sự bạn vẫn có thể vui sướng bất kể người ta có biết ơn lòng tốt và sự giúp đỡ của bạn hay không; bạn chỉ cần nghĩ và cảm thấy thoả mãn rằng bạn đã làm tròn bổn phận cao quý của bạn như một con người đối với đồng loại của mình là đủ.

Tha Thứ và Quên

Trả thù những kẻ gây rắc rối cho mình chỉ tạo ra thêm nhiều vấn đề và rầy rà hơn mà thôi. Bạn phải nhận ra rằng những cảm giác tiêu cực và những hành động thù nghịch chỉ đem đến sự tai hại và khổ đau cho cả bạn lẫn người gây rối. Bởi vì để thực hiện một hành động trả đũa bạn phải nuôi dưỡng oán thù cao độ trong lòng bạn. Lòng căm thù này cũng giống như thuốc độc. Và vì chất độc khởi đi từ nơi bạn, chắc chắn nó sẽ hại bạn trước rồi sau đó nó mới có thể hại được người khác. Trước khi bạn ném được hòn sắt nóng vào người khác, bạn sẽ bị phỏng tay trước. Hành động của bạn như vậy chứng tỏ là chẳng có sự khác biệt căn bản nào giữa bạn và người chống đối bạn.

Do thù ghét người khác, bạn chỉ tăng thêm sức mạnh cho họ, chứ không giải quyết được vấn đề của bạn. Còn nếu bạn trở nên giận dữ với một người chỉ có cười đáp trả lại bạn, thì bạn sẽ cảm thấy thất bại và sầu khổ hơn nữa. Bởi vì họ đã không hợp tác với bạn để hoàn thành ước muốn của bạn vậy, chính họ mới là người chiến thắng. Đức Phật đã dạy chúng ta cách làm thế nào để sống một cách vui tươi khi phải đương đầu với những náo động của cuộc đời. ‘Vui thay chúng ta sống không hận giữa thù hận. Giữa những người thù hận, chúng ta sống không hận thù.’ Dhammapada.

Chúng ta có thể sống vui tươi không để thổi bùng lên ngọn lửa sân hận. Có thể bạn không đủ mạnh để mở rộng tình thương đối với những kẻ thù của bạn; nhưng vì sức khoẻ và hạnh phúc của bạn cũng như hạnh phúc của những người khác, ít ra bạn cũng phải biết cách làm thế nào để tha thứ và quên.

Do không thù ghét hay uy hiếp người quậy phá bạn, bạn đã hành động như một con người hào hiệp. Để hành động được theo cách này, bạn phải hiểu rằng người quậy phá bạn đã bị sân hận, ghen tị và vô minh làm cho mê muội. Do đó họ không khác với những người khác vốn cũng đã từng lúc này hay lúc khác bị mê muội bởi những trạng thái tâm tiêu cực như vậy.

Đức Phật nói: - ‘Những người làm điều ác về bản chất không ác. Sở dĩ họ làm ác là vì họ bị vô minh che phủ mà thôi.’ Bởi thế họ cần phải có sự hướng dẫn.

Chúng ta không nên nguyền rủa họ. Thật là bất công nếu chúng ta nói rằng họ phải bị kết án để chịu khổ suốt đời vì không bao giờ được xem là quá trễ để sửa đổi một người nào. Chúng ta nên cố gắng giải thích, bằng một cách thuyết phục nhất, để họ nhận ra rằng thực sự là họ sai. Với sự hiểu biết này, bạn có thể đối xử với người làm ác như thể bạn có một bệnh nhân đang đau khổ vì một chứng bệnh nào đó cần được điều trị vậy. Khi bệnh được chữa lành người bệnh cũ và mọi người khác sẽ sống tốt đẹp và vui vẻ. Người si mê cần phải được người có trí dẫn dắt. ‘Cuộc sống tốt đẹp là cuộc sống được truyền cảm hứng bởi tình yêu thương và được hướng dẫn bởi trí tuệ.’

Nếu, do vô minh hay hiểu lầm, một người nào đó làm điều không phải với bạn, thì đó là lúc để lòng từ bi của bạn có cơ hội bộc lộ đối với họ. Một ngày kia, chắc chắn anh ta sẽ nhận ra sự điên rồ của mình và bỏ những thói quen xấu của anh ta đi. Vì thế cho anh ta một cơ hội để trở thành người tốt vẫn đáng mong đợi hơn. Nỗi ân hận của anh ta về những lầm lỗi quá khứ sẽ thay đổi anh ta thành một người tốt hơn và cuối cùng anh ta sẽ thực sự hiểu được thiện ý của bạn. Lời khuyên đầy lòng bi mẫn của Đức Phật là:

‘Hận thù không diệt được hận thù;

Chỉ có tình thương mới diệt được hận thù.

Đây là quy luật vĩnh hằng.’ (Dhammapada)

Nếu bạn có thể bộc lộ lòng từ bi, sẽ không có sự tai hại nào xảy đến với bạn. Điều này còn giúp bạn có được sự lành mạnh cả về thể xác lẫn tinh thần. Cuộc sống có nhịp điệu riêng của nó. Nếu bạn lỗi nhịp, bạn phải tiếp cận theo đường vòng. Những ai không hiểu nguyên tắc này luôn luôn gặp phải rắc rối và đối diện với những khó khăn trong cuộc sống.

Nếu một người cứ liên tiếp làm điều không đúng với bạn, bạn phải hành động một cách trí tuệ trong việc sửa chữa anh ta mỗi lần anh ta phạm sai lầm. Mặc dù để làm được điều ấy không phải dễ lắm, song bạn nên cố hết sức mình để theo tấm gương của Đức Phật. Lúc đó bạn sẽ biết được là cuối cùng thì đó cũng không phải là điều bất khả. Thái độ của Đức Phật trong một tình huống như vậy có thể được tóm tắt như sau: – ‘Điều ác càng đến với ta, ta càng tỏ ra thiện chí nhiều hơn.’

Một số người nghĩ rằng lấy thiện báo ác hay lấy đức báo oán là chuyện không thực tiễn. Song cứ thử đi rồi bạn sẽ tự mình thấy. Nếu như bạn thấy việc lấy thiện báo ác là quá khó, thì ít ra   bạn vẫn có thể làm được một việc lớn cho bản thân bạn và cho những người khác bằng cách không lấy ác báo ác vậy.

‘Đối với người thiếu hiểu biết phạm lầm lỗi, cần phải có sự xem xét đầy cảm thông.’

Làm Thế Nào Để Giảm Bớt Những Khổ Não Của Bạn.

Thực sự là không có gì là hoàn toàn xấu hay hoàn toàn tốt trong thế gian này bởi vì chính những điều mà nhóm người này hoan nghênh lại có thể bị nhóm người khác không thích. Do đó, chúng ta định rõ tốt hay xấu theo những nhu cầu của chúng ta. Mọi vật tự bản chất không tốt cũng không xấu. Theo Đaọ Phật, thế gian tồn tại trên sự đối đãi và chúng ta là một phần trong đó. ‘Trong đời tôi, tôi chưa bao giờ học được điều gì từ bất kỳ người nào hợp với tôi.’ (Dudley Field Malone)

Nếu chúng ta có những tham muốn vị kỷ mãnh liệt đối với sự hiện hữu và các cảm giác, chúng ta sẽ phải trả giá cho những thế giới quan sai lầm ấy. Tư duy đầy mong cầu, khát khao sự bất diệt và chấp thủ vào các cảm giác xem như ‘Ta’ hay ‘Tôi’ chỉ che kín tâm và ý thức về thời gian của nó lại mà thôi. Những ước vọng bất thành sinh ra một loạt những sự tranh chấp, va chạm, không giao thiệp, sợ hãi, lo lắng, băn khoăn và cô đơn. Phải nhớ là không có gì miễn phí trong cuộc đời này, tất cả phải trả giá.

Nếu bạn khao khát muốn đoạn trừ khổ đau trong tâm, bạn phải giảm bớt những tham ái vị kỷ lại. Cuộc hành trình của đời người tuỳ thuộc vào việc bạn có chọn đúng đường và tự phát triển tinh thần để tháo bỏ những căng thẳng của cuộc sống vật chất không, hay bạn sẽ tiếp tục đắm chìm trong những dục lạc với nhiều đối đầu kèm theo của chúng.

Một cách để tự làm vơi bớt nỗi thống khổ thỉnh thoảng xảy đến trong đời bạn là phải hiểu mức độ khổ đau cũng như khó khăn của bạn so với những gì người khác đã nếm trải. Khi bạn gặp bất hạnh, bạn thường cảm giác rằng thế gian này đang chống lại bạn và mọi thứ quanh bạn đều sai. Tuy nhiên, nếu bạn thử ghi nhớ trong tâm những việc xảy ra quanh bạn và biết ơn những gì bạn có xem, thật ngạc nhiên là bạn sẽ thấy mình quả thực còn nhiều may mắn hơn những người khác đấy.  

Bạn đã thổi phồng quá mức những khó khăn và khổ đau của bạn. Trong khi những người khác thực sự khốn đốn hơn, tuy thế họ không đến nỗi lo lắng thái quá như bạn. Do đó, khi bạn đối diện với bất cứ vấn đề gì, bạn nên cố gắng giải quyết chúng thay vì lo lắng và tạo ra những nỗi khắc khoải trong lòng. Người Trung Hoa có câu nói rất thực tiễn về cách giải quyết các vấn đề: – ‘Nếu bạn có một vấn đề lớn, cố gắng giảm nó thành vấn đề nhỏ. Nếu bạn có một vấn đề nhỏ, cố gắng để giảm nó thành không có vấn đề gì cả.’

Cách khác để giảm bớt những vấn đề của bạn là nghĩ đến những gì bạn đã trải qua trước đây, dưới những hoàn cảnh tương tự hoặc thậm chí tệ hơn; thế mà nhờ sự nhẫn nại, sáng kiến và nỗ lực, bạn đã có thể vượt qua những khó khăn dường như không thể nào tránh được ấy như thế nào. Nhờ suy nghĩ như vậy, bạn sẽ không cho phép những vấn đề hiện tại ‘nhận chìm bạn’. Ngược lại, nhờ thấy cuộc sống trong viễn cảnh mới có thể bạn sẽ giải quyết được bất cứ vấn đề gì hiện thời bạn đang gặp.

Bạn phải nhận ra rằng trước đây bạn đã từng trải qua những tình huống tệ hơn rất nhiều và bây giờ cho dù chuyện gì xảy đến thì, với kinh nghiệm ấy, bạn đã sẵn sàng để đương đầu trực tiếp với chúng. Với trạng thái tinh thần như vậy, chẳng mấy chốc bạn sẽ lấy lại niềm tự-tin của mình và ở trong một tư thế tốt hơn để giải quyết bất cứ vấn đề gì sẽ xảy ra cho bạn.

Nếu bạn đang đương đầu với một vấn đề, hãy nhớ rằng chắc chắn phải có một cách để vượt qua nó. Thế thì tại sao lo? Mặt khác, cho dù không có một giải pháp nào cho vấn đề của bạn đi nữa, thì sao lại phải lo vì sự lo lắng của bạn cũng không thể đóng góp gì được vào việc giải quyết vấn đề của bạn cơ mà!

Sự gia tăng của mọi loại bệnh về tâm và những xáo trộn tinh thần là hiện tượng đáng báo động nhất trong số các chứng bệnh của thời đại. Càng ngày càng có nhiều người mắc bệnh tâm thần ở khắp nơi trên thế giới đặc biệt là ở các quốc gia giàu có.

Trong nhiều trường hợp yếu tố phạm tội trong xã hội của chúng ta được đề cập liền sau đó như là bệnh tâm thần. Một kết quả tích cực và có ảnh hưởng sâu rộng xuất phát trực tiếp từ công trình nghiên cứu của Freud, là sự công nhận rằng những kẻ phạm tội và chểnh mảng nhiệm vụ là những người mắc bệnh tâm thần, và cần sự điều trị hơn là trừng phạt. Chính cái nhìn thông thoáng về vấn đề này được xem là căn bản cho mọi cải cách xã hội ‘theo hướng tiến bộ’ nhằm thay thế sự trừng phạt bằng sự phục hồi.

Nếu chúng ta không chứng kiến cảnh người khác sống như thế nào, có thể chúng ta sẽ không học được những cách sống khác. Những cuộc gặp gỡ của chúng ta với người khác khiến chúng ta cảm thấy dễ cảm thông hơn. Tính không khoan dung thường phát sinh do không biết gì về những nhu cầu của người khác và cách suy nghĩ của họ.

Hãy Thay Đổi Chính Mình

Bạn được gì do thay đổi thế gian? Liệu bạn có đạt được sự hoàn thiện không? Không bao giờ, bạn chỉ có thể nuôi lớn tính kiêu căng tự phụ và thỏa mãn cho cái tôi của bạn. Và điều này sẽ trói buộc bạn vào bánh xe sanh hữu hay vòng luân hồi mà thôi. Nhưng nhờ thay đổi chính mình, bằng cách nhận ra bản chất thực của cái ngã qua lòng vị tha, tự khép mình vào giới luật và nỗ lực tinh tấn, bạn có thể thành tựu sự hoàn thiện.

Nhờ thành tựu sự hoàn thiện như vậy, cuộc sống của bạn trở nên ý nghĩa hơn và bạn có thể cống hiến sự phục vụ to lớn cho tha nhân. Tấm gương của bạn sẽ truyền cảm hứng cho mọi người; họ sẽ theo gương bạn và cố gắng thành tựu mục đích chung trong cuộc đời này. Đây là lí do vì sao một người, Siddharta (Sĩ-đạt-đa), muốn trở thành một vị Phật đã từ bỏ vương quốc của mình để sống cuộc đời của một du sĩ không nhà. Vì nếu làm vua ngài sẽ chỉ phục vụ được cho thần dân của mình, nhưng nhờ chuyển hóa tự thân bằng nỗ lực tinh tấn, ngài đã có thể cứu giúp thế gian. Con người ngày nay là kết quả của hàng tỷ những tư duy và hành động quá khứ. Con người không phải được tạo sẵn để ‘trở thành và tiếp tục trở thành’. Tính cách của anh ta được quyết định bởi chính tiến trình tư duy của anh ta. Con người tự bản chất không hoàn thiện; họ phải tự rèn luyện mới hoàn thiện được.

Sự sống không chỉ thuộc một mình con người. Nhiều hình thức sống khác hiện hữu trong vũ trụ này. Tuy nhiên, con người có một sức mạnh tư duy và lý luận to lớn hơn. Về phương diện này con người được xem là cao cấp hơn các chúng sinh khác bởi lẽ họ có trí thông minh để uốn nắn lối sống của mình nhằm loại trừ những khổ đau của họ. Vì vậy, nếu mục đích của cuộc sống chỉ là để loại trừ khổ đau, thời con người có thể thành tựu cứu cánh ấy qua nỗ lực tinh tấn của họ. Nhưng cuộc sống cũng sẽ là một thất bại nếu nó không được sử dụng một cách đúng đắn. Đức Phật nhấn mạnh đến giá trị của việc được sinh làm người. Ngài đã vẽ lên bức tranh hoàn hảo nhất về một con người đang nỗ lực và phấn đấu hết kiếp này sang kiếp khác trong cuộc tầm cầu sự hoàn thiện của anh ta.

Sự thực thì, cuộc sống là một kinh nghiệm vô song. Không gì có thể so sánh được với nó;   cũng không thể xác định giá trị của nó dưới hình thức một cái gì khác, và tiền lại càng không thể mua được nó. Ấy vậy mà, nhiều người đã không biết phải làm gì với viên ‘trân châu vô giá’ này. Sự sống ở đây không chỉ muốn nói tới sự sống của thân xác hay của các giác quan, mà là tâm suy nghĩ của con người.

Hãy Tận Dụng Cuộc Sống.

Điểm quan trọng về cuộc sống là ở chỗ chúng ta đã có nó và do đó chúng ta phải biết tận dụng nó. Cơ hội để tận dụng tối đa cuộc sống này thực sự là giá trị lớn nhất của đời người. Nhiều người sống một cuộc sống chật hẹp, buồn khổ, chán chường bởi vì họ không cố gắng tận dụng cuộc sống. Họ sử dụng hầu hết thời gian để lo nghĩ và vật lộn với sự sống, làm việc như những kẻ nô lệ, đối đầu với không biết bao nhiêu là vấn đề và chướng ngại.

Chúng ta đã tốn vô số năng lượng trong mặt trận tình cảm – chiến đấu cho sự sống còn, chiến đấu cho quyền lực, chiến đấu để được lợi, chiến đấu để được danh, chiến đấu cho dục lạc và chiến đấu để được thoát khỏi sự nguy hiểm. Thỉnh thoảng, chúng ta đat được một chút sự thoả mãn thoáng qua nhưng mọi niềm vui chắc chắn rồi cũng chấm dứt với khổ đau.

Cứ nhìn vào thế gian và bạn có thể thấy người ta đang đấu đá với nhau như thế nào — đánh bom, không tặc, và tàn hại lẫn nhau. Có thể nói toàn thế gian chẳng khác một nhà thương điên. Người ta đã quên đi nhân cách tốt đẹp của họ và để cho sự cong quẹo, hung ác, lừa đảo, trộm cắp, giận dữ, phẫn uất, tham lam và vô minh ngự trị trên họ. Rõ ràng là không có chỗ trong tâm con người cho việc tu dưỡng những tư duy thiện. Thử hỏi người ta có thể tìm được sự bình yên, hạnh phúc và mãn nguyện như thế nào trong một trận chiến ở đây người ta cứ liên tục đấu đá với nhau để được lợi lạc hay để thoát khỏi hiểm nguy? ‘Tính dã man của con người đối với con người đã tạo ra vô vàn khóc than.’

Khi Bạn Bảo Vệ Mình Bạn Bảo Vệ Người Khác

Con người phải học cách để tự chữa trị những quan điểm sai lầm (tà kiến) và chứng bệnh điên phổ quát ở mức cá nhân, trước khi muốn có sự bình yên và hoà hợp trong gia đình, trong xã hội và sự tỉnh táo ở mức toàn cầu. Chính ở mức cá nhân này mà chúng ta phải theo dõi tâm chúng ta với chánh niệm, và nhờ làm như vậy chúng ta bảo vệ được tự thân và những người khác cùng một lúc. Kinh Pháp Cú nói:

‘Nếu ta quý trọng ta, hãy khéo canh chừng ta.’

Sự cần thiết phải khéo canh chừng bản thân bằng thực hành chánh niệm được minh hoạ bằng một hình ảnh tương tự do Đức Phật đưa ra, về một diễn viên leo dây và một cậu bé. Xưa có một diễn viên leo dây thực hiện những hành động nguy hiểm cùng với người học trò của mình. Chỉ cần ông hoặc người học trò của ông trượt chân là có thể dẫn đến chấn thương. Trong một màn biểu diễn, ông trèo lên cây sào tre của mình và bảo người học trò: ‘Này con, hãy trèo lên cây sào và đứng trên vai ta.’ Sau khi cậu bé đã làm như thế, người thầy dặn: ‘Này con, hãy bảo vệ ta và ta sẽ bảo vệ con; nhờ canh chừng lẫn nhau, chúng ta sẽ biểu diễn trò chơi, kiếm tiền và leo xuống cây sào an toàn.’ Người học trò suy nghĩ một lát rồi trả lời: ‘Không được đâu thầy, làm như thế sẽ không chắc ăn. Sao thầy không tự bảo vệ mình còn con sẽ tự bảo vệ con. Nhờ tự bảo vệ và tự canh chừng như vậy chúng ta sẽ biểu diễn các trò chơi, kiếm tiền và leo xuống cây sào an toàn. Đây là phương pháp.’ Theo Đức Phật, cũng như người học trò đã nói với thầy của anh ta: ‘Con sẽ bảo vệ con,’ chúng ta nên thực hành chánh niệm để tự bảo vệ mình như vậy. Sự thực hành này cũng sẽ bảo vệ cho những người khác. Nhờ bảo vệ tự thân, ta bảo vệ người khác; nhờ bảo vệ người khác ta bảo vệ tự thân. Và người ấy làm điều này bằng sự thực hành, sự tu tập nhiều lần, và bằng sự chú tâm thường xuyên với những đức khoan dung, vô hại, từ ái, và bi mẫn. Do đó, nhờ thực hành những đức tính này, những đức tính mà chỉ có thể được trau dồi cùng với chánh niệm, ta đem sự bảo vệ và an toàn đến cho người khác.

Chúng ta không nên hiểu lầm bởi nghĩ rằng hành động bảo vệ mình như vậy là ích kỷ. Khi nói phục vụ bản thân, tất nhiên chúng ta không muốn nói làm cho hả lòng tham của chúng ta, vì trong nghĩa đúng đắn nhất thì đây không phải là sự phục vụ cho bản thân mình. Phục vụ bản thân có nghĩa là chúng ta phải thực hành khắc kỷ, giữ giới và luyện tập tâm. Trong khi thực hành những đức tính này, ta đang thực hiện một sự phục vụ cao nhất cho tha nhân. Hơn nữa, làm thế nào người ta có thể gọi là phục vụ người khác thực sự cho được nếu về đạo đức và tâm trí còn yếu kém?

Chúng ta phục vụ bản thân và người khác bằng cách tránh điều ác, làm điều lành, và thanh tịnh tâm ý của chúng ta. Đây là điểm chính của những gì chư Phật ba đời dạy. Tránh điều ác là tránh làm những hành động vốn được thúc đẩy bởi các căn bất thiện, đó là tham, sân và si. Trái lại, chúng ta không ngừng nỗ lực với chánh tinh tấn để hành động từ lòng bi mẫn và trí tuệ. Đây là những gì được hàm ý bởi làm điều lành. Chúng ta thanh tịnh tâm ý bằng cách giảm bớt và cuối cùng thì diệt hẳn những ý nghĩ bất thiện trong tâm. Ngoài ra, chúng ta còn mở rộng những tư duy từ ái đến tất cả chúng sinh không phân biệt. Chúng ta bộc lộ thiện chí đến tất cả chúng sinh và ước mong sao họ được an vui, hạnh phúc, thoát khỏi hiểm nguy, tai hại và thoát khỏi khổ đau.

Cầu mong các bạn được an vui và hạnh phúc!
Cầu mong tất cả những vấn đề của các bạn sớm chấm dứt!