Hôm qua thầy nói rằng buông xuôi xảy ra khi không có bản ngã, nhưng chúng tôi đang có bản ngã. Làm sao chúng tôi có thể đi tới buông xuôi được?

Bản ngã là bạn. Bạn không thể đi tới buông xuôi được; thực ra bạn là rào chắn, cho nên bất kì cái gì bạn làm cũng đều sẽ sai. Bạn không thể làm được gì về điều đó. Bạn đơn giản, không làm gì cả, phải nhận biết. Đây là cơ chế bên trong: bất kì điều bạn làm đều được làm bởi bản ngã, và bất kì khi nào bạn không làm gì và vẫn còn chỉ là nhân chứng, phần không bản ngã của bạn bắt đầu vận hành. Nhân chứng là vô ngã bên trong bạn và người làm là bản ngã. Bản ngã không thể tồn tại nếu không làm gì. Cho dù bạn làm cái gì đó để buông xuôi, cái đó sẽ làm mạnh cho bản ngã và buông xuôi của bạn sẽ lại trở thành quan điểm bản ngã rất tinh vi. Bạn sẽ nói, 'Tôi đã buông xuôi.' Bạn sẽ tuyên bố buông xuôi, và nếu ai đó nói rằng điều đó là không đúng, bạn sẽ cảm thấy bực bội, tổn thương. Bản ngã bây giờ có đó cố gắng buông xuôi. Bản ngã không thể làm được cái gì; điều duy nhất bản ngã không thể làm được là không làm, chứng kiến.

Cho nên cứ ngồi im lặng, quan sát người làm, và đừng thử theo bất kì cách nào để thao túng nó. Khoảnh khắc bạn bắt đầu thao túng, bản ngã đã quay lại. Không cái gì có thể được làm về điều đó; người ta chỉ phải là nhân chứng cho cái khổ mà bản ngã tạo ra. Việc làm trong thế giới này và làm trong thế giới khác; thế giới tâm linh, điều thiêng liêng, vật chất, bất kì cõi giới nào, người làm sẽ vẫn còn là bản ngã. Bạn không được giả định làm cái gì và nếu bạn bắt đầu làm cái gì đó bạn sẽ bỏ lỡ toàn thể vấn đề. Cứ ở đó, quan sát, hiểu, và không làm. Đừng hỏi, 'Làm sao vứt bản ngã?' Ai sẽ vứt bỏ nó? Ai sẽ vứt bỏ ai? Khi bạn không làm gì, đột nhiên phần chứng kiến tách rời khỏi người làm; một lỗ hổng nảy. Người làm cứ làm và người nhìn cứ nhìn. Đột nhiên, bạn được rót đầy với ánh sáng mới, phúc lành mới: bạn không là bản ngã, bạn chưa bao giờ là bản ngã; ngu xuẩn làm sao là bạn đã từng tin vào điều đó.

Có những người đang cố gắng hoàn thành cho bản ngã của họ, họ sai. Có những người đang cố gắng vứt bỏ bản ngã của họ, họ sai. Bởi vì khi nhân chứng nảy sinh bạn đơn giản thấy toàn thể trò chơi. Không có gì để được hoàn thành và không có gì để bị vứt bỏ. Bản ngã không được tạo ra từ chất liệu gì. Nó được làm ra bằng cùng chất liệu mà mơ được làm ra. Nó chỉ là ý tưởng, một bong bóng khí - chỉ là rỗng tuếch bên trong bạn và không là gì khác. Bạn không cần vứt bỏ nó, bởi vì trong chính việc vứt bỏ hay trong việc hỏi làm sao bỏ nó, bạn tin vào nó, bạn vẫn níu bám lấy nó.

Chuyện xảy ra là một Thiền sư một sáng thức dậy và ông ấy nói với đệ tử, 'Ta có một giấc mơ. Các ông sẽ giải thích nó cho ta được chứ?' Đệ tử nói, 'Thầy đợi đã, con sẽ đem tới chút nước lạnh để thầy có thể rửa mặt.' Anh ta đi lấy nước và quay lại. Thầy rửa mặt. Vào lúc đó, một đệ tử khác đi qua gần đó và thầy gọi anh ta và nói, 'Nghe này, ta có một giấc mơ đêm qua. Ông sẽ giải thích nó cho ta chứ?' Đệ tử này nhìn, và thấy rằng thầy đã rửa mặt, anh ta nói, 'Dạ đợi đã ạ, tốt hơn cả là con đem chén trà cho thầy.' Anh ta đem tới chén trà. Thầy nhấm nháp trà, cười và ban phúc lành cho cả hai đệ tử. Thầy nói, 'Các ông làm khá lắm. Nếu các ông mà giải thích giấc mơ của ta, ta đã tống các ông ra khỏi đạo tràng, bởi vì khi mơ kết thúc và người ta đi tới biết rằng nó là mơ, nghĩa của việc giải thích là gì?' Ngay cả để giải thích điều đó chỉ ra rằng bạn vẫn còn trong nó. Bạn vẫn nghĩ rằng nó là thực chất.

Đó là lí do tại sao ở phương Đông chúng ta chưa bao giờ bận tâm về diễn giải giấc mơ. Không phải là chúng ta đã không bắt gặp thực tại của nó. Bốn hay năm nghìn năm trước Freud, phương Đông đã vấp phải thực tại của mơ, hiện tượng này. Chúng ta là người đầu tiên phân chia tâm thức thành ba cõi: thức, mơ, và ngủ say. Nhưng chúng ta chưa bao giờ bận tâm tới diễn giải, bởi vì mơ là mơ; nó không phải là có thật. Người ta phải tỉnh ra khỏi nó, có vậy thôi. Và nếu bạn đã tỉnh rồi, tốt hơn cả là đi rửa mặt. Nước lạnh sẽ giúp nhiều hơn là toàn thể phân tâm của Sigmund Freud. Nếu bạn tỉnh, thế thì một cốc trà là tốt hơn mọi thứ của Jungs gắn lại. Được kết thúc đi.

Ngay chỗ đầu tiên, mơ là giả, và thế rồi bạn bắt đầu diễn giải mơ. Bằng chính diễn giải của bạn, nó cứ lấy thực tại mới cho bạn; nó lại trở thành chất liệu. Điều này không phải chỉ là vậy với mơ, nó là vậy với toàn thể cuộc sống của bạn. Toàn thể cuộc sống của bạn giống như giấc mơ; nó không cần diễn giải. Biết ngần này là đủ: rằng nó là mơ. Bạn phải ra khỏi nó.

Và làm sao bạn đi ra khỏi giấc mơ vào buổi sáng? Bạn đã bao giờ quan sát chưa? Nếu bạn đã quan sát, bạn sẽ biết cách ra khỏi bản ngã. Làm sao bạn ra khỏi giấc mơ vào buổi sáng, hay ra khỏi giấc ngủ? Làm sao bạn ra? Bạn đã ngủ say một giây trước đây, và thế rồi, đột nhiên, bạn nghe tiếng của chim, tiếng người đưa sữa gõ cửa, bà giúp việc đã tới và bắt đầu lau sàn: tiếng động buổi sáng. Cái gì xảy ra? - bạn đang trở nên nhận biết hơn. Mới khoảnh khắc trước, bạn đã ở sâu trong giấc ngủ mà không có nhận biết; thế rồi đột nhiên, chim chóc, người đưa sữa, người giúp việc, vợ nói với các con, con cái cự lại, không sẵn sàng dậy. Dần dần, mọi thứ nảy sinh trong ý thức; bạn trở nên tỉnh táo. Bạn có thể vẫn còn lơ mơ một chút: bạn có thể đổi bên, nhắm mắt lại, ngủ lơ mơ một chút, nhưng ngay cả trong nửa ngủ nửa thức, bạn vẫn cứ nghe thấy mọi sự. Bạn trở nên thức và ngủ không còn đó nữa. Bạn càng trở nên nhận biết, mơ càng biến mất.

Cùng điều này là được thực hiện khi thức: nghe nhiều hơn, cảm nhiều hơn, tỉnh táo hơn trong bất kì cái gì bạn làm. Nếu bạn đang tắm, thế thì cảm thấy cái chạm của nước chảy tràn trên bạn, cảm thấy nó nhiều nhất có thể được đi. Chính việc cảm, nhận biết, sẽ đem bạn ra khỏi bản ngã; bạn sẽ trở thành nhân chứng. Nếu bạn ăn, thì ăn; nhưng nếm nhiều hơn, nhạy cảm hơn, ở nhiều hơn trong việc ăn của bạn và không cho phép tâm trí bạn vẩn vơ đây đó. Vẫn còn ở đó tỉnh táo hoàn toàn, và dần dần bạn sẽ thấy rằng cái gì đó đang nảy sinh ra từ biển ngủ; bạn đang trở nên tỉnh táo hơn, nhận biết.

Trong nhận biết của bạn không có mơ, không có bản ngã. Đó là con đường duy nhất. Nó không phải là một phần của việc làm cái gì đó, nó là một phần của việc nhận biết; và phân biệt này phải được nhớ. Bạn không thể làm nhận biết được, nó không phải là hành động. Bạn có thể nhận biết, nó là một phần của bản thể bạn. Cho nên cảm nhiều hơn đi, ngửi nhiều hơn, nghe nhiều hơn, chạm nhiều hơn, ngày càng nhạy cảm hơn... và đột nhiên, cái gì đó nảy sinh ra từ giấc ngủ, và không có bản ngã; bạn được buông xuôi.

Không ai đã bao giờ buông xuôi; người ta đột nhiên thấy một khoảnh khắc rằng người ta được buông xuôi, được buông xuôi theo Thượng đế, được buông xuôi theo cái toàn bộ. Khi bạn không có, bạn được buông xuôi. Khi bạn có, làm sao bạn có thể được buông xuôi? Bạn không thể buông xuôi được - bạn là rào chắn, bạn là chính chất liệu tạo nên rào chắn. Cho nên đừng hỏi tôi, 'Làm sao tôi buông xuôi?' Đây là bản ngã hỏi. Khi tôi nói về vô ngã hay buông xuôi, bản ngã của bạn bắt đầu cảm thấy tham lam về nó. Bạn nghĩ, 'Làm sao mình đã không đạt tới trạng thái này mãi cho tới giờ? Mình á? - và đã không đạt tới trạng thái này mãi tới giờ sao? Mình phải đạt tới chứ! Buông xuôi này không thể thoát được mình. Mình sẽ phải tóm lấy nó ở đâu đó, bằng cách nào đó; nó phải bị bắt, nó phải được mua.' Bản ngã đang cảm thấy tham lam về nó và bây giờ bản ngã hỏi, 'Làm sao làm nó?'

Bản ngã là kĩ thuật viên lớn nhất trên thế giới. Bản ngã sống về bí quyết. Bản ngã là chính cơ sở của mọi công nghệ. Ở phương Đông công nghệ đã không thể phát triển được bởi vì mọi người trở nên ngày một tỉnh táo với bản ngã, và chính gốc rễ bị chặt đi. Họ đã sống cuộc sống buông xuôi.

Làm sao bạn có thể là kĩ thuật viên, nhà kĩ thuật được, nếu bạn sống cuộc sống buông xuôi? Thế thì bạn bỏ mọi thứ cho cuộc sống và bạn nổi. Thế thì bạn không bận tâm về làm cái gì và làm sao làm nó. Phương Tây đã trở nên rất, rất thiện nghệ trong kĩ thuật. Lí do là ở chỗ phương Tây đã từng cố gắng bảo vệ, nuôi dưỡng bản ngã, và bản ngã là cơ sở bên trong: toàn thể cấu trúc của công nghệ đều dựa trên bản ngã. Nếu bản ngã mất đi, toàn thể cấu trúc của công nghệ mất đi. Thế giới lại trở thành tự nhiên, không nhân tạo.

Thế thì nó là sáng tạo của Thượng đế. Và Thượng đế vẫn chưa kết thúc sáng tạo, như người Ki tô giáo nghĩ. Họ nghĩ rằng Ngài đã kết thúc việc đó trong vòng một tuần, thực ra, trong vòng sáu ngày, và vào ngày thứ bẩy Ngài nghỉ.

Thượng đế đã không kết thúc việc sáng tạo. Sáng tạo là liên tục; nó tiếp tục. Nó không bao giờ bị kết thúc. Tại mọi khoảnh khắc Thượng đế vẫn đang sáng tạo. Thực ra, nói rằng Thượng đế đang sáng tạo là sai - Thượng đế là tính sáng tạo, tính sáng tạo và liên tục; sáng tạo vĩnh hằng. Nhưng con người, như bản ngã, chống lại Thượng đế. Thế rồi con người bắt đầu cố gắng chinh phục thiên nhiên. Con người bắt đầu cố xâm chiếm thiên nhiên. Toàn thể công nghệ là xâm chiếm. Buông xuôi, bạn ở trong tình yêu; có công nghệ bạn ở trong xâm chiếm. Bạn đang cố xâm chiếm cái toàn thể của tự nhiên, và cơ sở là bản ngã.

Đừng hỏi, 'Làm sao?' Chỉ cố hiểu tôi, chỉ cố nhìn ra vấn đề. Không mấy thông minh là được cần. Mọi người đều có đủ thông minh để thấy ra vấn đề. Chỉ nhìn vào vấn đề và cố sống cùng với cách nhìn đó, cách hiểu đó, cảm nhận đó, có vậy thôi. Chỉ quan sát cách thức của bản ngã, và bạn là người quan sát, chưa bao giờ là người làm. Khoảng cách giữa người quan sát và người làm là không thật xa lắm nếu bạn không tỉnh táo. Ngay bên cạnh bạn là người làm. Bạn trượt từ người quan sát vào người làm; và bạn là bản ngã; bạn trượt ra khỏi người làm và vào người quan sát, và bạn được buông xuôi, bạn không còn là bản ngã.

…

Thế thì cái gì được làm?

Nếu bạn hỏi Liệt Tử, Trang Tử hay Lão Tử, họ sẽ nói rằng không cái gì đã được làm bởi vì bất kì cái gì bạn làm đều sẽ tạo ra bản ngã; bản ngã được tạo ra từ việc làm. Không cái gì là được làm. Người ta chỉ phải nhìn cách thức của bản ngã, cách thức tinh tế của bản ngã, cách thức tinh ranh của bản ngã; người ta phải thấy chúng một cách toàn bộ thế... Người ta phải theo dõi bản ngã vào trong bản thể của mình từ thân thể tới tâm trí, từ tâm trí tới cái ta, người ta phải tìm và thấy mọi nơi ẩn náu. Một khi bạn đã biết tất cả các khả năng của việc khẳng định bản ngã, trong chính hiểu biết đó, trong chính nhận biết đó, bản ngã biến mất.

… trò chơi bản ngã chỉ là mơ. Một khi bạn thoát ra khỏi mơ, thực tại sẽ là sẵn có. Nó sẵn có ngay bây giờ - chỉ bạn đang mơ.

Bản ngã là giấc mơ, và bất kì cái gì bạn đã mơ qua bản ngã đều là giả, nó là ảo tưởng. Đó là điều người Hindus gọi là maya.

(Trích từ "Đường vô lộ - Tập I")