Đừng xô nhau giữa chiêm bao

 

Có lần tôi được nghe một bài hát của Trịnh Công Sơn với những ý lạ, "Biển sóng đừng xô nhau, ta xô biển lại sóng về đâu?  Biển sóng đừng xô ta, ta xô biển lại sóng nằm đau!" Ông viết bài đó do cảm hứng khi nghe tụng câu kinh Bát Nhã "Gate, Gate, Paragate, Parasamgate, Bodhi Svaha."

Ông giải thích ý mình, "Tuy là do cảm hứng bắt nguồn từ câu kinh, nhưng nó không nương tựa gì câu kinh cả.  Tôi muốn nói, sống trong cuộc đời, ta đừng nuôi thù hận, đừng có ác ý trong cuộc tình.  Đừng để trong tình thương có bóng dáng thù địch, của lòng sân hận.  Sóng xô ta, ta xô lại sóng.  Biết bao giờ mới đến được bờ bên kia của tịch lặng, của bình an!"

 Ông nói về những cuộc tình, mà cuộc đời cũng thế, bạn có nghĩ vậy không?  Vì cuộc đời cũng được làm bằng những mối liên hệ giữa ta với người chung quanh.  Mà nếu mỗi lần "sóng xô ta" rồi "ta xô lại sóng", thì biết bao giờ biển khổ này mới được lặng yên, phải không bạn!

Tôi nghĩ sự tu học trước hết là để đem lại cho ta một tấm lòng.  Một tấm lòng rộng lớn, không nhỏ nhen, không nghi kỵ, không xô đẩy nhau.  Một tấm lòng không cô lập, không cố chấp.  Với tấm lòng rộng mở ấy, chúng ta có thể chuyển hóa được những khổ đau cho nhau.

Đêm nay trăng sáng yên ngoài cửa sổ.  Trong căn phòng viết nhỏ của tôi có một vùng ánh sáng nhỏ tĩnh lặng.  Trên bàn viết, tôi có chép lại một bài thơ của bác Ngọc Quế in trong tập sách bác gởi tặng nhà hôm nào,

 

Ngàn năm,

Giọt nước có buồn không

Sao vẫn long lanh

Dưới ánh hồng

Trên cánh sen vàng

Ai biết được

Ngàn năm

Giọt nước có buồn không.

 

Đêm đã khuya.  Tôi thổi tắt ngọn nến trên bàn.  Một làn khói tỏa nhẹ dưới ánh trăng xanh.

(Trích trong "Lời Kinh Xưa Buổi Sáng Này")

 

Chỉ cho giây phút này

 

Tôi có một người bạn, vài tháng trước anh có dịp đi chơi xa.  Anh kể lại anh có dịp ngủ qua đêm với gia đình trên một chiếc thuyền nhỏ ở giữa một vịnh biển đẹp.  Anh ngồi nhìn hoàng hôn xuống và bình minh lên trên vịnh biển hoang vắng.  Anh nói đêm khuya giữa một khung trời lấp lánh sao, mặt nước trong vịnh phẳng như gương, chung quanh chỉ có biển và những ngọn đá vôi xanh biếc bao quanh.  Một thuyền giữa trời núi biển đêm yên lặng mênh mông, ta có cảm tưởng như mình đang sống trong một thế giới khác.  Người bạn kể lại rằng, trong giây phút ấy anh thấy mình đang thật sự sống trong giây phút hiện tại, "living the moment!"

Thật ra tôi cũng hơi ngờ cái kinh nghiệm sống trong hiện tại của người bạn tôi!  Nếu chúng ta chưa có khả năng thấy được một đóa hoa đẹp nở bên hàng giậu cũ kỹ đổ nát, thì tôi cũng khó tin rằng ta có khả năng sống trong hiện tại, cho dù đang ở giữa một không gian kỳ diệu của trời sao trăng nước!  Nhiều khi chúng ta cũng chỉ đang tiếp tục đi tìm kiếm và nắm bắt những "moments" trong cuộc sống, mà ta cứ ngở là mình đang thật sự có mặt với chúng.

Anh bạn nói rằng bây giờ anh còn quá bận rộn và chưa thể nào nghỉ ngơi được!  Chừng vài năm nữa khi về hưu, chắc chắn anh sẽ có nhiều thì giờ hơn, anh sẽ ra biển ngồi đọc những sách về đạo và trở về nuôi dưỡng tâm hồn mình.  Tôi nghĩ, nếu bây giờ anh chưa ngồi yên được thì ngày mai, dầu xa xôi mấy, cũng chỉ vậy thôi.  Tương lai sẽ có những bận bịu của tương lai!  Mà nhiều khi những bận bịu chất chứa trong lòng mới lại càng khó tháo gỡ hơn.

Người bạn của tôi vẫn có những "moments" trong cuộc sống mà anh đang còn muốn nắm bắt.  Nhưng phải chi anh ta hiểu rằng, living in the moments đâu có nghĩa là living for the moments.  Sống trong giây phút này và sống cho giây phút này, hai cái đó khác biệt nhau nhiều lắm, phải không bạn!

 

Nhưng, chiếc ghế ngồi thiền ấy là của tôi!

 

Nhiều năm trước, tôi có tham dự một khóa tu thiền quán kéo dài vài tuần.  Trong những ngày ấy, không những tôi sử dụng một chiếc tọa cụ để ngồi thiền mà còn giữ một chiếc ghế bằng gỗ cạnh bên, để khi nào cảm thấy mỏi mệt tôi có thể đổi sang ngồi.  Tôi rất sợ cơ thể mình sẽ bị đau, và tôi cảm thấy mình cần hết mọi sự giúp đỡ chung quanh. Tôi cũng thường chọn ngồi sát vách tường ở cuối thiền đường để khi cần có thể dựa lưng.

Một buổi chiều, tôi đang an ổn ngồi thiền trên tọa cụ ở chỗ thường ngày của mình gần vách tường cuối phòng, với chiếc đòn gỗ sát một bên.  Đột nhiên, tôi nghe có tiếng quần áo sột soạt đi đến gần.  Tôi hé mắt ra nhìn và thấy một bàn tay vói xuống, lấy chiếc ghế ngồi thiền của tôi và đem nó đi.  Rồi tôi thấy người ấy để nó xuống một chỗ cách xa tôi, và ngồi xuống trên chiếc ghế ấy. Anh ta là một thiền sinh mới đến mà tôi chưa hề gặp trước đó trong khóa tu.

Một ngọn núi lửa của sự bực tức chợt bùng nổ trong tâm tôi.  Nó là một cơn giận vô cùng “chính đáng”.  Anh ta đã lấy cái ghế của tôi!  Trong giây phút ấy thì dầu tôi đã có tọa cụ và thân tôi cảm thấy rất an ổn, cũng chẳng nghĩa lý gì.  Và dầu tôi biết là nếu cần, tôi vẫn có thể xin thêm tọa cụ hoặc một chiếc ghế ngồi thiền khác từ ban tổ chức, điều đó vẫn không làm tôi bớt giận.  Người ấy đang ngồi trên chiếc ghế nhỏ của tôi.

Tôi bỏ nhiều giờ bực tức thảo ra trong đầu những lá thư gay gắt cho người đã dám lấy chiếc ghế của tôi.  Thật ra, tôi không hề viết xuống một dòng chữ nào, nhưng tâm tôi không ngừng soạn thảo ra đủ hết mọi lá thư mà tôi có thể gửi cho người ấy. Từ những lời lạnh lùng vô tình, cho đến lời mỉa mai châm biếm, và một đòi hỏi thẳng thừng.  Mỗi ngày, người ấy vẫn đến ngồi trên chiếc đòn gỗ của tôi, rõ ràng là không một chút ngại ngùng.  Mỗi khi tôi vào thiền đường, cơn giận tôi lại tăng lên thêm một cấp bậc mới.

Ngày qua, chiếc ghế ngồi thiền của tôi không có dấu hiệu gì là sẽ trở lại với khổ chủ của nó, một nỗi lo rằng có thể người ấy sẽ đem nó theo về nhà luôn khiến cơn giận của tôi tăng lên bội phần.  Tôi bắt đầu không ưa tất cả mọi việc về người ấy.  Tôi không ưa cách đi đứng của anh ta, cách anh ngồi, cách anh ta ăn uống.

Một ngày nọ, sau bữa ăn trưa mà tôi đã không ưa lối rửa chén dĩa của anh ta, tôi trở về thiền đường cho khóa thiền buổi chiều và thấy chiếc ghế ngồi thiền bằng gỗ của tôi đã trở về nơi vị trí cũ, cạnh bên chỗ tôi ngồi.  Người sử dụng nó trong mấy ngày qua đã biến mất.  Có lẽ anh ta đã đến tham dự khóa tu trễ và phải trở về sớm.  Đột nhiên tâm tôi trở nên thật tĩnh lặng.  Nó cũng giống như đã bị tung hoành bởi một cơn bão tố trong mấy ngày qua, và bây giờ đột nhiên cơn bão biến mất.

Tâm tôi đã chịu đựng một cơn bão lớn trong suốt năm ngày qua.  Tôi chợt ý thức là mình đã sống trong cơn bão ấy chỉ vì một chiếc ghế bằng gỗ nhỏ mà tôi không hề cần đến.  Kinh nghiệm ấy thật lạ lùng!  Tôi đã tiêu dùng hết biết bao nhiêu năng lượng của mình.  Dễ sợ thật!  Tôi tự nghĩ: “Không lẽ đây lại là thái độ của tôi trong suốt cuộc đời này hay sao?”

(Trích trong quyển “Dễ hơn là bạn nghĩ”)