Hạt mè – Vị thuốc của trái tim

Không chỉ có vị béo, thơm, các thành phần trong hạt mè mang lại giá trị dinh dưỡng cao và rất có lợi cho tim mạch.

Sở hữu trái tim khỏe

Chất béo trong mè chủ yếu là các chất béo chưa bão hòa, có khả năng bảo vệ tim mạch trước nguy cơ bị tổn thương do lão hóa, đồng thời giúp giảm xơ vữa mạch máu và thiếu máu cơ tim. Trong mè còn chứa hai loại chất xơ đặc biệt là sesamin và sesamolin có tác dụng làm giảm hàm lượng cholesterol và ngăn ngừa huyết áp cao. Dầu mè là sản phẩm được chiết xuất từ hạt mè, là loại dầu có chứa nhiều nhất các chất béo không bão hòa, các chất chống ôxy hóa, vì vậy nó đặc biệt tốt cho tim mạch hơn hẳn các loại dầu khác (dầu cọ, dầu dừa). Hàm lượng magie trong hạt mè cao cũng giúp giảm và ổn định huyết áp, ngăn chặn những cơn đau tim, đột quỵ. Magie có trong mè, có tác dụng giãn cơ, giúp ngăn ngừa sự co thắt đường hô hấp. 

Mang lại giá trị dinh dưỡng cao

Ở Việt Nam, miền Nam gọi là mè đen, miền Bắc gọi là vừng đen, tên y học cổ truyền là hắc chi ma. Các danh y Hoa Đà (thời Tam Quốc), Tuệ Năng (nhà Minh), và Tuệ Tĩnh (Việt Nam, trong sách Nam dược thần hiệu) đều dùng mè đen để chế biến làm dược liệu chữa bệnh.  

Hạt mè có kích thước rất nhỏ, hình bầu dục, vỏ hạt mè có nhiều màu khác nhau: đen, vàng, trắng. Thành phần chủ yếu của hạt mè là chất béo, axit béo bão hòa có trong mè là yếu tố mang lại nhiều giá trị dinh dưỡng cao. Đa số hạt mè được dùng để ép lấy dầu, một số khác dùng để chế biến món ăn hoặc làm bánh, kẹo… Dầu mè (vừng) được xem là loại dầu có nhiều dinh dưỡng, phòng ngừa được nhiều bệnh, đặc biệt là tốt cho sức khỏe tim mạch. Đặc biệt lá mè đen tươi có tác dụng trị bệnh viêm thận, bàng quang.  

Nước sắc từ lá và rễ vàng làm nước gội đầu để kích thích mọc tóc.

Hạt mè đen không chỉ tốt cho sức khỏe mà còn có công dụng làm đẹp. 

Phòng ngừa ung thư, giúp xương chắc khỏe

Trong hạt mè có chứa nhiều chất chống ôxy hóa và ngoài ra còn nâng cao khả năng bảo vệ và hấp thu vitamin E. Vitamin E là chất chống ôxy hóa mạnh, giúp tăng cường hệ thống miễn dịch và có tác dụngphòng chống một số loại ung thư. Bên cạnh đó, một lượng lớn chất khoáng canxi có trong hạt mè giúp bảo vệ tế bào ruột kết khỏi các chất gây ung thư. Mè đen còn cung cấp một lượng kẽm giúp cho xương luôn được chắc khỏe. Do đó, ăn mè là giải pháp giúp giảm hiện tượng loãng xương ở phụ nữ tiền mãn kinh và đàn ông lớn tuổi. 

Mè đen chữa được nhiều bệnh

Mè có chứa nhiều loại khác nhau: mè đen, vàng, trắng. Trong số đó, mè đen được xem chữa được nhiều bệnh: tim mạch, chữa ho khan, huyết áp cao, lao phổi, tình trạng biếng ăn ở trẻ nhỏ… Theo y họccổ truyền, mè đen có vị ngọt, tính bình, có tác dụng nhuận tràng, bổ ngũ tạng, bổ não tủy, bền gân cốt, sáng tai mắt, dưỡng huyết… rất tốt cho sức khỏe người cao tuổi. Lá mè đen có tác dụng ích khí, bổ não, mạnh gân cốt, khỏi tê thấp.

(Theo Sức khỏe)

Mè đen bổ như… thuốc tiên

Y học hiện đại cũng như y học cổ truyền đã chứng minh tác dụng tốt của mè đen, giúp bổ gan thận, bồi bổ tinh dịch, dưỡng huyết ích khí, làm đen tóc, mịn da, mạnh gân cốt, bổ hư, dưỡng ngũ tạng, thính tai, sáng mắt, rất tốt cho người thiếu máu, tóc bạc sớm, đặc biệt là rất bổ cho người già, sản phụ thiếu sữa.

Đông Tây đều khen

Mè đen còn gọi là hồ ma, du tử miêu, vừng đen, tên khoa học là Sesamum indicum L., thuộc họ vừng (Pedaliaceae). Mè đen được xem là thực phẩm bổ dưỡng cổ truyền. Sách Danh y biệt lục xếp mè là loại thực phẩm thượng hạng. Lý Thời Trân trong Bản thảo cương mục có dẫn lời cổ nhân: “Thời cổ coi mè là tiên dược, ngày nay ít dùng, đâu biết rằng dùng lâu dài rất có ích? Lưu Nguyễn nhập thiên thai, gặp tiên nữ, thấy họ ăn cơm với mè đen, có khi ăn mè thay cho cơm, vậy mè chính là thức ăn của thần tiên vậy”. Trong Thần tiên truyện có truyền thuyết Lỗ Nhĩ Sinh hơn 80 tuổi, chỉ ăn bánh mè mà vẫn trẻ khoẻ, ngày đi hơn 300 dặm mà người nhanh như hươu nai.

Theo y học hiện đại, mè đen chứa nhiều axít béo chưa no (45 – 55%) như sesamin, sesamon, sesamolin, sesamol, axít oleic, axít linoleic, axít palmitic, axít arachic, lecitin, glycerol, vitamin E, PP, axít folic, axít amin và nhiều chất khoáng như đồng, canxi, nhiều sắt, phospho... nên có nhiều tác dụng: dầu mè bôi lên niêm mạc có tác dụng giảm kích thích, chống viêm. Giảm lượng cholesterol trong máu, phòng trị xơ cứng động mạch, phòng ngừa cao huyết áp ở người lớn tuổi. Dầu mè đen giúp nhuận tràng, thông đại tiện, chữa táo bón nhất là ở người già. Phòng chống suy dinh dưỡng do thành phần có nhiều chất dinh dưỡng nên thích hợp cho người già yếu suy nhược, trẻ em suy dinh dưỡng (phối hợp các loại đậu). Bổ khí huyết, làm mịn da, đen tóc giúp trẻ lâu nhờ chứa nhiều sắt và vitamin E, PP.

Cách dùng

Mè đen đãi sạch, rang sơ, tán bột, mỗi ngày ăn 15 – 20g, có thể ăn với cơm, xôi đậu hoặc hoà nước chín rồi uống.

Sản phụ thiếu máu, thiếu sữa: mè đen sao qua, giã nhỏ cho thêm ít muối ăn hàng ngày cho lợi sữa. Ăn chung với cơm hoặc nấu cháo nếp.

Táo bón ở người già và trẻ em: mè đen sao tán bột 1 – 2 muỗng canh, trứng gà một quả đổ nước sôi trộn đều, thêm ít mật ong rồi uống.

Chữa tóc bạc sớm: mè đen, táo nhục đồng lượng, sấy khô tán bột, vò thành viên nhỏ mỗi lần uống khoảng 20 viên, ngày hai lần, sáng và tối.

Bỏng nước sôi nhẹ: lấy mè đen giã nát đắp lên chỗ bỏng sẽ thấy mát ngay, hoặc thoa một lớp mỏng dầu mè ngay lên vết bỏng...

Chú ý, do tính nhuận trường của mè nên người bụng yếu hay bị tiêu chảy không nên dùng.

(DS Lê Kim Phụng)