Điều kiện để thấy (nhãn thức) một hình sắc là có ánh sáng, và mắt tốt, nếu mắt không tốt hoặc không có ánh sáng thì không thấy hình sắc ấy, bình thường là như vậy. Tuy nhiên khi không có ánh sáng mắt vẫn thấy bóng tối có màu đen, điều này cũng không sai. Vậy có ánh sáng thì thấy hình sắc, còn không có ánh sáng thì thấy bóng tối, nghĩa là vẫn có thấy (nhãn thức).  Có điều lạ hơn nữa là có người mắt bị mù (nhãn cầu bị hư đã thay thế bằng mắt giả) mà vẫn thấy hình sắc, và dĩ nhiên cũng không lệ thuộc ánh sáng. Có người khác bịt mắt để đọc chữ bằng cách sờ vào chữ ấy (không phải chữ dành cho người mù). Và những người có ngoại cảm đặc biệt có thể thấy vật thể nằm sâu dưới đất v.v... và v.v... Vậy tốt nhất là thực kiện xảy ra thế nào thì biết như vậy tốt hơn là tranh luận trên lý thuyết mất thì giờ thôi.  

Tuy đối tượng nghiên cứu của Vi Diêu Pháp (VDP) và Duy Thức Học (DTH) giống nhau nhưng cách trình bày khác nhau. VDP khảo sát sự diễn biến trong vận hành của Pháp (Tâm, tâm sở, sắc, Niết-bàn) cho nên trình bày tâm dưới dạng tiến trình động, còn DTH mô tả dạng thức trong cơ cấu của Pháp (định dạng các thành tố của pháp), nên trình bày tâm dưới dạng sự kiện tĩnh, do đó hai cách trình bày khác nhau. Ví dụ VDP mô tả tiến trình tâm qua ngũ môn với 17 sát-na tâm trong 8 công đoạn: 3 sát-na bhavanga đầu -->1 sát-na Ngũ môn hướng tâm --> 1 sát-na ngũ thức --> 1 sát-na tiếp thọ tâm --> 1 sát-na suy đạc tâm --> 1 sát-na xác định tâm --> 7 sát-na tác hành tâm --> 2 sát-na sao lưu vào bhavanga. Trong khi đó DTH trình bày dưới dạng cơ cấu thành 8 thức riêng biệt: 5 tiền ngũ thức + ý thức thứ 6 + mạt-na thức thứ 7 + a-lại-da thức thứ 8.

(5 thức thì bên giống nhau, còn tác hành tâm tương đương với ý thức, các công đoạn thuộc ý giới như ngũ môn hướng tâm, tiếp thọ tâm, suy đạc tâm, xác định tâm tương đương với mạt-na thức  và bhavanga tương đương với a-lại-da thức).

1) Nội dung Javana gồm nhiều sát-na tâm tùy theo Javana này thuộc tâm dục giới, sắc giới, vô sắc giới hay siêu thế tâm.

2) Môn học Vi Diệu Pháp phân tích chia chể thực tại để có nhận thức đúng về bản chất thực của tâm, tâm sở, sắc, Niết-bàn nên nó có ích cho việc tu tập, Tuy nhiên có hai cách học Vi Diệu Pháp. Cách thứ nhất là quan sát thực tại mà thấy ra. Nhờ cách này mà trước khi có môn Vi Diệu Pháp rất nhiều vị vẫn chứng ngộ Thánh Trí. Cách thứ hai là học qua Tạng Vi Diệu Pháp. Cách này cũng giúp nhiều vị hiểu và hành đúng nên cũng chứng ngộ Thánh Trí. Tuy nhiên, nếu người nào chỉ học để thu thập kiến thức thì đôi khi phản tác dụng, trở thành sở tri chướng, chỉ làm cho họ khó thực hành thiền hơn.

Trong pháp học, sắc pháp và danh pháp nói rộng ra thì thành một bộ Abhidhamma (Vi Diệu Pháp). Nhưng trong pháp hành thì thân và thân hành gọi là sắc pháp, tâm gọi là danh pháp. Cụ thể hơn, mắt, tai, mũi, lưỡi, thân gọi là sắc pháp; ý gọi là danh pháp. Hoặc trong ngũ uẩn, sắc thuộc về sắc pháp; thọ, tưởng, hành, thức thuộc về danh pháp. Ví dụ khi đi là sắc thân di chuyển đó là sắc pháp, tâm biết được sắc thân đang di chuyển đó là danh pháp. Như vậy, với chánh niệm tỉnh giác thì khi đi chỉ có sắc di chuyển và tâm biết sắc di chuyển chứ không có ảo tưởng ta đi hay ta biết.

Tâm lý học là một phần rất nhỏ trong những đối tượng của Vi Diệu Pháp. Tâm lý học chỉ nghiên cứu tâm lý con người, trong khi Vi Diệu Pháp khám phá tánh tướng thể dụng không những của tâm mà còn của tâm sở, sắc pháp (sinh- vật lý) và đặc biệt là Niết-bàn. Như vậy môn Vi Diệu Pháp không phải chỉ nghiên cứu về đặc tính của tâm mà chủ yếu là giúp chúng ta thấy rõ diễn biến hoạt động tương giao giữa tâm lý, sinh lý và vật lý từ đó thấy ra nguyên nhân phát xuất cái đúng và cái sai, cái thiện và cái bất thiện, trói buộc và  giải thoát, sinh tử  và Niết-bàn v.v...

Có một cách học Vi Diệu Pháp trong đời sống hàng ngày mà không cần qua giáo điển là hãy thường tinh tấn, chánh niệm, tỉnh giác hay thận trọng, chú tâm, quan sát ngay nơi thân, thọ, tâm, pháp vì ở đó đã có sẵn tâm, tâm sở, sắc, Niết-bàn để khám phá trên thực địa chứ không chạy theo từng con chữ mà tìm ý nghĩa trong khái niệm để góp nhặt kiến thức, vì như vậy sẽ trở thành sở tri chướng. Vậy tại sao phải chạy theo ngoại cảnh mà không nhìn lại cái gốc của sự tương giao với bên ngoài đó chính là gốc thân tâm. Trở về gốc để thấy ra ngoài thì đó là chánh niệm, quên gốc mà chỉ thấy ra ngoài thì đó là thất niệm. Thất niệm thì phóng tâm là lẽ đương nhiên.

1) Con hiểu nhân duyên như thế cũng đúng. Mọi chuyện đều do nhân duyên mà có. Ví dụ như nhờ đã từng tu học (nhân quá khứ), nay gặp sách viết hay (duyên hiện tại) mà người đọc thức ngộ (nhân hiện tại); lại do trình độ người đọc hợp với người viết (có duyên trong quá khứ) v.v.

2) Tu chính là thường chánh niệm, tỉnh giác đối với hiện tại, không ước vọng cao xa, dù là những sở đắc trong tu tập. Cái gì đến với mình đều có liên quan với nhân quả nghiệp báo. Có tinh tấn, nhẫn nại để lắng nghe, quan sát, chiêm nghiệm một cách khách quan thì mới thấy ra bản chất thật của chúng, từ đó thiện pháp sẽ tự tăng trưởng, bất thiện pháp sẽ tự đoạn giảm.

3) Quan trọng không phải ở chỗ có học hay không học Vi Diệu Pháp mà là thái độ học hay không học đó như thế nào. Nếu học chỉ để thu thập kiến thức mà không thấy được thực tánh pháp thì chẳng bằng không học mà thấy ra sự thật.