Thay mặt hai người bạn đạo mà con muốn nói lời chia sẻ, thầy cám ơn con rất nhiều.

Tất cả vấn đề của cuộc sống đều tùy thuộc vào độ khai mở tầm nhìn của nội tâm hay trình độ nhận thức về bản chất của những tình huống trong cuộc sống đó. Chính vì con đã dự phóng cho cuộc sống của mình theo một tiêu chuẩn nào đó về hạnh phúc, và rồi con cứ miệt mài phấn đấu cho mục tiêu đó với ước mong mọi sự sẽ diễn ra theo hướng dự phóng của mình, nên khi nó không diễn ra như mình mong muốn thì liền cảm thấy hụt hẫng và thất vọng. Nếu chí hướng quá cao thì bị rơi vào tình trạng thất chí. Tất cả những cái "thất" đều do đặt niềm tin quá cao trên chính ước vọng của mình: Những ước mơ về bản thân, về gia đình, về con cái, về công danh sự nghiệp v.v... và v.v... 

Tin Phật là tin vào sự sáng suốt của Phật để tự mình phải sống sáng suốt dù bất cứ chuyện gì xảy ra. Tin Pháp là tin vào bản chất vô thường, khổ, vô ngã của mọi hiện tượng hay mọi loài mọi vật. Với niềm tin đó thì khi sự vô thường xảy ra, khi sự đau khổ đến hay khi mọi chuyện không diễn biến theo ý mình thì vẫn an nhiên tự tại vì đã thấy ra bản chất thật của đời sống. Tin Tăng là tin vào đức tính hiền thiện, chánh trực, phân minh, chân chính của Tăng để tự mình tập sống trong lành dù nhân duyên nghiệp báo đến với mình như thế nào cũng không lay chuyển. Con nên nhớ rằng chỉ có tội lỗi mới làm cho người ta suy sụp còn đau khổ chỉ giúp cho người ta vươn lên mà thôi, trừ phi người không biết chân giá trị của đau khổ là gì. 

Tam Bảo chính là ba đức sáng suốt, định tĩnh, trong lành cao cả nhất trên đời mà mỗi người phải nương tựa để hành động, nói năng, suy nghĩ cho đúng tốt, chứ Tam Bảo không phải là thần linh ban ơn giáng phước mà mình tin tưởng để cầu xin khấn vái cho những ước vọng của mình. Nếu con hiểu Phật Pháp thì con sẽ luôn sáng suốt, định tĩnh, trong lành để có thể ứng xử với mọi tình huống vô thường, khổ đau và không như ta nghĩ. Khi con trầm tĩnh sáng suốt  thì lòng thương yêu phát triển chứ không phải khổ đau sầu muộn. Chính tình huống của con là cơ hội giúp cho tình thương yêu của con nảy nở, với tình thương yêu đó con sẽ thể hiện thế nào cho những đứa con đáng thương của mình? Nếu con có Tam Bảo trong lòng, nếu con có tình thương yêu vô hạn thì thực ra không có gì đau khổ cả, vì bấy giờ tất cả đều là bài học giác ngộ giải thoát, vô ngã vị tha mà thôi. 

Thầy đề nghị con vào Góc Thư Giãn trong mục Suy Ngẫm (nhất là xem bài Phép Lạ Leslie Lemke) để chia sẻ với những tình huống thương tâm đã được chuyển hóa bằng lòng yêu thương như thế nào. 

Chính vì con muốn bình an hay an toàn nên tâm luôn bất an, lo lắng. Khi con muốn một việc nào đó sẽ diễn ra an toàn tốt đẹp thì tâm lo sợ sẽ phát sinh: sợ không như ý muốn của mình, sợ điều xảy ra bất thường, không như nếp sống bấy lâu đã quen thuộc... thành lề thói an toàn.

An có nghĩa là trọn vẹn với hiện tại như nó đang là, không loại bỏ cũng nắm giữ nó, mặt khác an là không phân tâm bởi hối tiếc quá khứ hay lo lắng tương lai, vì những điều này tạo ra thời gian tâm lý, và bị chi phối bởi thời gian tâm lý chính là bất an. Trật tự hiện hữu của thời gian và không gian là thực tại ngay đây và bây giờ mà Dịch Lý gọi là thời vị trung chính. Khi tâm trọn vẹn chánh niệm tỉnh giác với thực tại thân tâm (thân, thọ, tâm, pháp) thì đó chính là thời vị trung chính, thoát ra mọi trói buộc của thời gian tâm lý gây ra lo âu sợ hãi.

Có 2 cách đơn giản mà hiệu quả rất tốt: Nếu con là người có niềm tin trội hơn thì con nên nhiếp tâm niệm Phật để tâm nhất niệm trong hiện tại thì sẽ thoát khỏi lo âu sợ hãi. Nếu con có trí tuệ trội hơn thì nên lắng nghe quan sát lại thân tâm mình ngay khi đang ở trong tình trạng hoạt động nào đó, như biết rõ mình đang đi, đang ngồi, đang ăn, đang thở... đang khổ, đang vui, đang buồn, đang sợ v.v... Khi trọn vẹn với hiện tại một cách rõ ràng minh bạch như vậy, con sẽ không còn thời gian để lo lắng về điều chưa xảy ra. Còn có một bí quyết nếu con làm được thì ngay đó không còn sợ hãi: Buông xuống!

Con nói cũng đúng, nhưng họ đã có ràng buộc bởi pháp luật nên nếu chưa thực sự ly hôn thì khi một bên có quyết định gì liên hệ đến đời sống gia đình vẫn phải có ý kiến của bên kia. Theo luật nhà Phật thì một người xuất gia phải có sự chấp thuận của người kia hoặc con cái.

Vấn đề không phải ở chỗ phải rán chịu đựng mà là học ra đức tính nhẫn nại để có thể bình thản trước mọi nghịch cảnh. Nếu một người chưa bình thản được trước nghịch cảnh thì sau này xuất gia cũng sẽ gặp nghịch cảnh khác để học. Do đó, ý thầy không khuyên phải chịu đựng vô ích, mà chỉ muốn bạn ấy thông suốt được bài học về đức nhẫn nại và lòng từ, bi, hỷ, xả... Học được bài học này rồi thì xuất gia mới thành công.  

Pháp (Dhamma) có 2 nghĩa chính: 1) Lời khai thị của đức Phật. 2) Chân Lý Tự Nhiên của tất cả vạn sự vạn vật. Sau khi giác ngộ, đức Phật tạm dùng ngôn ngữ chế định để chỉ ra nguyên lý đích thực của vạn sự vạn vật, do đó tuy có hai nghĩa nhưng chung quy vẫn bao gồm trong một từ là Chân Lý hay Sự Thật: bản chất tự nhiên của trời đất. Nếu thấy biết đúng và sống đúng Chân Lý, tức sống thuận Pháp, thì giác ngộ giải thoát. Nếu thấy biết sai và sống sai Sự Thật, tức sống nghịch Pháp, thì phiền não khổ đau. Tất cả chỉ có thế. Sau đây là một số từ liên hệ tới Pháp:

- Pháp thực tánh là tự tánh hay bản chất thực của Vạn Pháp thuộc về Pháp Chân Đế. Pháp Chân Đế cũng có 2 là Tánh Đế là Pháp thực tánh thế gian, và Thánh Đế là Pháp thực tánh xuất thế gian.

- Pháp chế định là tướng giả lập và ngôn ngữ giả lập vì tiện ích của thế gian, thuộc về Pháp Tục Đế.  

- Pháp hữu vi là những hiện tượng do điều kiện nhân duyên sinh hoặc do chủ ý tạo tác mà thành.

- Pháp vô vi là những sự kiện không do nhân duyên sinh hoặc không do chủ ý tạo tác mà có.

- Pháp thiện là những hành động, nói năng, suy nghĩ không xuất phát từ tham sân si, không hại mình hại người.

- Pháp bất thiện là hành động, nói năng suy nghĩ xuất phát từ tham, sân, si, hại mình hại người.

Còn rất nhiều từ liên hệ tới Pháp nhưng con chỉ cần biết đại khái là tất cả những gì mà mắt thấy, tai nghe... ý biết được đều là Pháp, ví dụ như ngay nơi thân, thọ, tâm, cảnh v.v... con cứ chánh niệm tỉnh giác là thấy được Sự Thật.  

Nên tập nhìn mọi trạng thái đi qua như nó đang là, đừng hỏi tại sao, vì lý trí xen vào chẳng ích lợi gì cả, chỉ mất thì giờ thôi. Khi có hỷ giác chi con sẽ tự thấy tự biết. Có thể là nhân nói về hỷ giác chi thầy đề cập đến 5 trạng thái hỷ trong định như ánh sáng, nổi ốc, mát lạnh, sóng vỗ, bay bổng v.v... nhưng hỷ giác chi thì không cần phải có những trạng thái hỷ đó.

Thầy đã nói nguyên nghĩa của kinh nghiệm là tốt, nhưng khi con bám víu vào kinh nghiệm thì sẽ mất sự sáng tạo. Nhận thức hay sự thành thạo từ những trải nghiệm khác với tích lũy kinh nghiệm mà bấy giờ đã trở thành thước đo cũ rích cho những sự đổi mới không ngừng. Con tránh đạp vỏ chuối còn người có đầu óc sáng tạo sẽ học từ đó cách trượt tuyết hoặc vô số biến hóa khác. Cha mẹ áp đặt kinh nghiệm của mình lên con cái đôi lúc là một sai lầm trầm trọng. Tại sao lâu lâu lại có một cuộc cách mạng, bởi vì phải loại bỏ những kinh nghiệm đã cũ rích, đã trở thành lề thói và gây chướng ngại cho sự tiến bộ. Nói tóm lại, phải thấy ra mặt xấu và mặt tốt của cái gọi là kinh nghiệm.

Kinh nghiệm là kết luận rút ra từ sự trải nghiệm. Chiêm nghiệm là luôn học hỏi từ những sự kiện đang diễn ra mà không vội kết luận, không lệ thuộc vào kinh nghiệm có trước. Có thể chiêm nghiệm qua sự chứng kiến một sự kiện bên ngoài, còn thể nghiệm là chiêm nghiệm sự kiện mà chính mình đang trải nghiệm. Chứng nghiệm là sự thể nghiệm chín chắn, trọn vẹn và hoàn hảo.