Sau đây là vài cách giúp con nhận ra Kinh nào do Phật thuyết:

1) Kinh Phật thuyết bằng ngôn ngữ Pāli vì Đức Phật dùng ngôn ngữ này để thuyết pháp. Đó là Kinh nguyên thủy nhất của Phật giáo. Tuy nhiên Tam Tạng Pāli gồm chánh tạng do Phật thuyết, còn các chú giải vẫn do người sau dùng để giảng giải chánh tạng.

2) Kinh Luận viết bằng tiếng Sanskrit xuất hiện khoảng 200 năm đến 600 năm sau đức Phật Niết-bàn của các Phái Tiểu Thừa không còn nguyên vẹn lời Phật thuyết. và Kinh Luận Sanskrit xuất hiện 600 năm đến 1000 năm sau đức Phật Niết-bàn do chư Tổ Đại Thừa biên soạn nhằm phát triển giáo pháp đức Phật theo quan điểm triết học hoặc tín ngưỡng của họ. Các Ngữ Lục Thiền Tông xuất hiện sau 1100 năm đức Phật Niết-bàn.

3) Đức Phật đối cơ mà thuyết pháp nên tất cả Kinh Phật thuyết đều là những pháp thoại dài nhất là khoảng 1 đến 2 tiếng đồng hồ, không có Kinh nào Phật thuyết kéo dài ngày này qua ngày khác.

4) Kinh do Phật dạy thường chỉ thẳng vào sự thật để người nghe có thể nhận ra ngay. Do đó tất cả Kinh Luận nhiều tập có hệ thống luận lý học hay siêu hình học đều do người sau biên soạn rất công phu để trình bày hệ thống triết học tôn giáo của mình. Loại Kinh luận này không phải do đức Phật thuyết. Những Kinh Luận này đôi khi phù hợp với lời Phật dạy đôi lúc trái ngược lại.

 5) Dù là Kinh Phật thuyết hay người sau biên soạn thì cũng đều là ngón tay chỉ mặt trăng, chỉ nên nương theo ngón tay để thấy mặt trăng, không nên chấp vào ngón tay, như chính đức Phật đã dạy trong Kinh Kalama về niềm tin đối với Kinh Điền.

Câu Phật ngôn trên có nguyên văn trong Kinh Dhammapada Pali như sau:

Aniccà vata sankhàrà        : Chư hành vô thường (Các hành vô thường)

Uppàda vaya dhammino   : Thị sanh diệt pháp (có tính sinh diệt)

Uppajjhitvà nirujjhanti         : Sanh diệt dĩ diệt (Sinh rồi lại diệt)

Tesam vùpasamo sukho   : Tịch diệt vi lạc (Hành diệt mới lạc)

Chư hành còn gọi là pháp hữu vi (sankhàrà) có hai loại: Một là pháp hữu vi tự nhiên do duyên sinh, như nước do duyên hòa hợp hai khí H và O mà sinh ra. Pháp hữu vi tự nhiên này có tính chủ yếu là vô thường (Sabbe sankhàrà anicca'ti). Hai là pháp hữu vi tạo tác do nghiệp sinh, như hành động tạo tác nghiệp thiện ác mà có. Pháp hữu vi tạo tác có tính chủ yếu là khổ não (Sabbe sankhàrà ca dukkha'ti). Chư hành tức tất cả pháp hữu vi (hữu tướng, hữu tác) đều có ba tính chất vô thường, khổ não, vô ngã.

1) Ngày xưa chưa có phương tiện truyền thông nào khác ngoài phải đi, nhiều khi rất xa, để tìm thầy học Đạo, hoặc ít nhất cũng đi hành cước để tham vấn xem sở tu sở chứng của mình đã thuận Pháp chưa. Ngày nay vai trò vị thầy chính là những nguồn thông tin giúp mình học Đạo, như kinh điển, pháp thoại audio, video v.v... Và để kiểm tra sở tu sở chứng của mình thì có thể gặp thầy qua điện thoại, internet có gắn camera là thầy trò có thể đối diện trình thiền hỏi Pháp thoải mái. Vậy không tiện hơn sao? Tin, học và hành theo một vị thầy có thể sai, lại phải đi tìm vị khác xa xôi, chi bằng cứ nghiên cứu học hỏi cho sâu rộng rồi khi đã có đủ trình độ nhận thức mới thấy vị thầy nào hay cứ đến tham vấn. Quan trọng là khai mở, giác ngộ, chứ không phải là hành theo vị thầy nào. Các vị Phật Độc Giác không học ai cũng vẫn tự mình giác ngộ thì có sao đâu. Tất nhiên vai trò vị thầy theo nghĩa rộng, hoặc thiện bằng hữu, thiện trí thức là những sự hỗ trợ rất cần thiết trên đường học Đạo. Nhưng cuối cùng vô sư trí vẫn là vị thầy tối hậu của mỗi người. Đức Phật đã xác định là sau khi Như Lai viên tịch Tứ Chúng nên nương tựa vào Pháp chứ không nên nương tựa vào vị thầy nào. Pháp (thực tánh) sẵn có nơi mỗi người, hãy quay lại mà thấy (Ehipassiko), không phải tìm đâu xa, không do vị thầy nào ban tặng. Cho nên Đức Phật mới dạy "Tự mình là nơi nương nhờ của chính mình, không ai khác là nơi nương nhờ được" (Attàhi attano nàtho, ko hi nàtho parosiyà).

2) Những điều anh nhận thức trong câu hỏi 2 đều đúng, nếu như đó không phải phát xuất lý luận thuần lý trí mà từ thấy biết qua trải nghiệm thật sự trên thực kiện. Chúc mừng anh.

Đúng vậy, như thầy thường nói tu học là qua trình điều chỉnh nhận thức và hành vi, nên cuối cùng bậc Đại Giác được xưng tán là bậc Minh Hạnh Túc, nghĩa là trí tuệ và đức hạnh đã hoàn chỉnh. Thực ra Kinh Điển và các vị thiền sư chỉ gợi ý để mỗi người tự khám phá ra sự thật. Lúc đầu lý trí phân biệt đúng sai theo kiến thức, quan niệm, tư tưởng hay bảng giá trị nào đó, rồi trải nghiệm qua tri kiến thực tế, người ta điều chỉnh  dần những sai lầm để nhận thức và hành động đúng hơn.

Nếu đứng về LÝ mà nói thì KInh Điển là tiêu chuẩn đúng nhất, ý kiến của các vị thiền sư cũng chỉ là mức độ nhận thức và kinh nghiệm giới hạn của những vị ấy. Tuy nhiên đó là những bằng chứng cụ thể giúp chúng ta khám phá ý nghĩa của Kinh Điển dễ dàng hơn. Mỗi vị thiền sư có thể giúp chúng ta thấy ra một khía cạnh của chân lý muôn màu muôn vẻ. Có điều cả Kinh Điển lẫn các thiền sư đều không thể giúp chúng ta thấy hết sự thật. Đó chỉ là bản vẽ khái lược hay những tấm gương điển hình (sample) thôi, chưa phải là sự thật trọn vẹn. Mỗi người phải tự mình khám phá sự thật trọn vẹn ấy ngay trong sự tương giao của đời sống.

Như vậy, về SỰ thì Kinh Điển và các vị thiền sư đã khai sáng và giúp chúng ta vững tin hơn trên đường Đạo, nhưng sự trải nghiệm trong đời sống thực mới giúp chúng ta thể nghiệm được sự thật đó một cách cụ thể, chính xác và toàn diện. Lúc đã khám phá ra LÝ TRONG SỰ và SỰ TRONG LÝ thì chúng ta dễ dàng thấy được điều nào đúng điều nào sai, trong Kinh Điển, ở các vị thiền sư, và ngay nơi chính mình. Vậy đừng vội kết luận đúng sai, cứ khám phá thực địa rồi tự mình sẽ thấy.

Kinh Vu-lan báo hiếu là do người sau soạn ra, trong đó một phần có dựa trên sự kiện có thực vào thời đức Phật, như việc Ngài Moggallana nhớ lại kiếp xưa bất hiếu với mẹ, và thấy ngạ quỷ sống đói khát đau khổ nên hỏi Phật làm thế nào để giúp cho hạng chúng sinh này thoát khỏi cảnh khổ. Đức Phật dạy đặt bát cúng dường chư Tăng để hồi hướng phước trợ duyên cho loài ngạ quỷ này được nương phước lực và tâm lực mà thoát khỏi cảnh khổ của mình. Còn những chuyện khác, như Đức Phật quỳ lạy đống xương mà khóc vì thấy đó là cha mẹ mình trong kiếp quá khứ, hoặc Ngài Mục-kiền-liên đem cơm xuống địa nguc.. cơm biến thành than v.v... là hư cấu. Người sau soạn kinh này chủ yếu là để khuyến khích lòng hiếu thảo đối với cha mẹ nên cũng tốt, nhưng muốn báo hiếu thật sự thì phải làm cho đúng pháp mới có kết quả, nếu chỉ cúng giỗ hoặc cầu nguyện không thôi thì không được lợi ích gì cả.

Câu hỏi về KInh Nam Tông và Bắc Tông hơi rộng, thầy đang viết về điều này trong Chương 10 cuốn sách Sống Trong Thực Tại (Thực tại hiện tiền 2), con nhớ đón đọc. Có một điều dễ nhận nhất là Kinh Nam Tông viết bằng tiếng Pali, và cố gắng giữ trung thực lời dạy của đức Phật. Kinh Bắc Tông viết bằng tiếng Sanskrit lâu sau đức Phật Niết-bàn, cố gắng triển khai lời dạy đức Phật cho hợp với căn cơ trình độ mọi người.

Theo Tam Tạng Kinh Điển Pāli nguyên thủy thì không có Kinh nào nói đến Phật A-di-đà cả. (Nhưng Đức Phật Thích Ca có thọ ký cho một vị tỳ kheo trong hội chúng của Ngài với lời tiên đoán là vị ấy sẽ thành Phật tương lai hiệu là Di-lặc). Kinh Di-đà xuất hiện đồng thời với sự khởi nguyên của Phật Giáo Đại Thừa, khoảng 600 năm sau Phật Niết-bàn. Kinh Di-đà có nguồn gốc bằng tiếng Sanskrit, ngôn ngữ này được người Bà-la-môn đặt ra phỏng theo ngôn ngữ Pāli hàng trăm năm sau Phật Niết-bàn, nên trong thời Đức Phật chưa có ngôn ngữ này.

Để hiểu thêm về nguồn gốc ngôn ngữ Sanskrit đạo hữu nên đọc cuốn "Pāli is the mother of Sanskrit" của Harbir Angaree (Ngôn ngữ Pāli  mẹ đẻ tiếng Sanskrit, Hữu Minh dịch, trên trang phatgiaonguyenthuy.com ). Và để hiểu thêm về pháp môn niệm Phật xin đạo hữu vui lòng xem thêm cuốn " Thiền Phật Giáo: Nguyên Thủy và Phát Triển", phần đối chiếu Pháp môn niệm Phật A-di-đà với Pháp môn niệm Ân Đức Phật trong Phật Giáo Nguyên Thủy.

Theo thầy thì lời dạy của đức Phật dù ở Kinh nào cũng có giá trị cả. Nói cụ thể hơn, mỗi lời dạy có giá trị với mỗi người có căn cơ trình độ thích hợp. Có những vị thông thuộc Tam Tạng nhưng vẫn bị đức Phật gọi "Này tỳ kheo trống rỗng kia!". Ngược lại, có vị nghe chưa hết một câu kệ đức Phật hoặc một vị Thánh Tăng dạy đã đắc Đạo Quả liền. Năm vị Kiều-Trần-Như chỉ nghe bài pháp Tứ Diệu Đế mà vẫn đắc Đạo Quả Vô Sanh, lúc đó đâu đã có Tam Tạng! Kinh Điển chỉ có mục đích giúp chúng ta thấy ra sự thật. Nếu chỉ đọc một bài kinh trong bất cứ tạng nào, bộ nào mà đã thấy ra sự thật thì cứ ngay nơi sự thật đó mà tu thì vẫn được gọi là sống thuận Pháp. Nếu con chưa thấy ra thực tánh thì cứ học hỏi Kinh Điển, nhưng không nên nói Kinh này giá trị pháp học pháp hành hơn Kinh kia, hoặc cho rằng phải học cho hết chữ nghĩa trong Kinh Điển mới tu được, nếu vậy biết bao giờ mới thấy được điều Phật muốn dạy đây? Có câu nói rằng: "Ngôn giả bất tri, tri giả bất ngôn"  nghĩa là còn chấp ngôn từ thì chưa biết, biết rồi thì không còn chấp ngôn từ nữa. Kinh Điển dù hay cách mấy cũng chỉ là ngón tay chỉ mặt trăng thôi. Nếu quá say mê chữ nghĩa trong Kinh Điển thì chẳng khác nào mãi chiêm ngưỡng bàn tay đẹp làm sao thấy được mặt trăng!

Phật Pháp tuy vô biên nhưng chỉ có một cốt lõi thôi, ai thấy được cốt lõi đó thì dù không biết nhiều ngôn ngữ Kinh Điển vẫn suốt thông Phật Pháp. Có vị tỳ kheo học ba tháng không thuộc một bài kệ mà vẫn đắc Đạo Quả Vô Sanh, có tuệ vô ngại giải, ấy là vì vị ấy đã thấy ra cốt lõi của Pháp.Thầy chỉ từ nơi câu "Không bước tới không dừng lại Như Lai thoát khỏi bộc lưu" mà thấy Pháp. Từ đó thầy chỉ học sống không bước tới không dừng lại thôi cũng đã thấy Phật Pháp thật thâm sâu vi diệu. Cũng từ đó thầy quên ngôn ngữ Kinh Điển, chỉ sống với Pháp thôi. Nếu con cứ hỏi thầy Kinh Điển thì thầy xin chào thua rồi đó. Có vị thiền sư khi thấy Pháp đã cảm hứng nói lên bài kệ như sau: "Giáo Pháp lưu truyền tám vạn tư, học hành không thiếu cũng không dư, năm nay tính lại chừng quên hết, chỉ nhớ trên đầu một chữ NHƯ"