Nếu con chánh niệm tỉnh giác đúng đắn và tự nhiên thì không thể vì vậy mà mất ăn và gầy đi được. Nhiều người nhờ chánh niệm tỉnh giác mà hết bệnh và khỏe ra. Vậy trường hợp con gầy đi có thể do 2 nguyên nhân: Một là do cơ thể con đang có vấn đề, không liên quan đến việc tu tập của con. Con nên đi bác sĩ khám để chẩn bệnh và để được tư vấn cách chữa trị. Hai là do con căng thẳng quá nên thần kinh thực vật bị yếu đi, do đó con không thích ăn. Ngược lại nhiều người hành thiền thấy mau đói bụng và ăn nhiều hơn bình thường. Nếu do căng thẳng thì có thể bắt nguồn từ những năm học đại học con đã cố gắng học hành quá sức, sau đó nếu con hành thiền đúng thì lẽ ra có thể giải tỏa được những căng thẳng đó dễ dàng, nhưng con lại gầy đi làm mọi người lo ngại. Vậy phải chăng con đã cố gắng hành thiền hơi quá?

Chánh niệm tỉnh giác là một động tác hoàn toàn tự nhiên, thậm chí nó chỉ là một thái độ rỗng lặng trong sáng nên không cần một chút dụng công nào để cố gắng tạo tác gì cả. Nó làm cho tâm trí hồn nhiên thoải mái thì sao con lại mất ăn và sút cân được? Lão Tử nói: "Hư kỳ tâm thực kỳ phúc" nghĩa là tâm nên rỗng lặng trong sáng, còn bụng thì phải ăn đầy đủ. Nếu con để bụng biếng ăn, còn tâm thì cứ đầy ắp cả những nỗ lực tu tập thì đã đi ngược lại với nguyên lý "không, vô tướng, vô tác" mà Phật dạy rồi đó. Con đừng để cho người nhà con nói tại hành theo pháp thầy mà gầy đi đó nha, thầy còn mập ra nữa đó. Hãy sống thật tự nhiên với tâm tĩnh lặng trong sáng, ăn uống cho điều độ, tập thể dục trong chánh niệm tỉnh giác thì con sẽ phục hồi sức khỏe nhanh thôi.

Lúc này con chưa nên đi tu, hãy ở nhà làm cho tốt để chứng minh cho mọi người trong nhà tin rằng tu sẽ tốt hơn chứ không phải xấu đi như họ tưởng. Nhớ ăn, ngủ và tập thể dục điều độ. Cái gì sai thì nhận là sai để điều chỉnh nhận thức và hành vi cho đúng tốt thì con có thể lấy lại niềm tin nơi mọi người, nhất là cha mẹ, nếu cha mẹ không cho đi tu thì đi không được đâu.

Hiện tượng những đốm sáng mờ mờ chụp được trong hình, không nhất thiết xuất hiện khi chụp những nơi linh thiêng mà có thể trong nhiều cảnh trí khác nhau. Tùy theo niềm tin của một số người mà những đốm sáng ấy được phỏng đoán là các vong linh, chư thiên, hoa mạn-đà-la, thiên thần v.v... nhưng không ai khẳng định chính xác đó thật sự là gì. Nếu niềm tin đó làm cho người ta tốt hơn thì cũng tốt, còn nếu vì vậy mà mê tín hơn thì lại xấu.

Một người Phật tử chân chính thì thường tự thấy biết rõ ràng hành động, nói năng, suy nghĩ nơi thực tại thân-tâm-cảnh, ngay đây và bây giờ để điều chỉnh nhận thức và hành vi cho đúng tốt, chứ không tin tưởng vào những phỏng đoán hay tin đồn. Cho dù những đốm sáng đó là gì thì cũng đừng tin vào bên ngoài mà quên mình, phải thường chánh niệm tỉnh giác đối vời thân, thọ, tâm, pháp. Dù đốm sáng đó là chư thiên hay thiên thần ở cõi cao đi nữa thì họ vẫn còn trong tam giới mà đã là tam giới thì vẫn bất an như ngôi nhà lửa, nghĩa là vẫn còn vô minh ái dục. Việc tu hành là soi sáng thân tâm để không bị rơi vào tình trạng vô minh ái dục, phiền nào khổ đau, chứ không dựa vào niềm tin ở năng lực siêu nhiên bên ngoài. Phật dạy tin vào tha lực quá nhiều sẽ sinh tham lam, nếu không có trí tuệ để tự giác, huống chi đây chỉ là những phỏng đoán căn cứ trên niềm tin mà thôi.

Dhamma has two meanings: 1. The teachings of the Buddha (Buddhasāsana), 2) The reality. There are two kinds of reality: 1) Ultimate reality (paramattha dhamma) 2) Conventional reality (paññatti dhamma).

1) When dhammavicaya deals with a paramattha object (ultimate reality), it is the same as awareness, but it is used specially for observing carefully what is happening (not that is happening). So, no need to think or to do anything else but to observe it with clear mind.

2) When dhammavicaya concerns in a paññatti object (conventional reality), which is a Dhammapāda verse, for example, vicaya means thinking about or reflecting on the verse to seek for its meaning.

In the first case dhammavicaya is an attitude of right comprehension (sammā diṭṭhi), in the second one dhammavicaya is an action of right thought (sammā saṅkappa). So the term investigation (vicaya) can be understood differently according to its situation.

              The funtion of dhammavicaya in the seven factors of enlightenment is to awake the mind from drowsiness, so it must be the insight to realise the ultimate truth, not the thought or the curiosity to know or to understand the teachings of the Buddha. Wishing to know "what is the state of the mind now?" and "How is the mind relating to the object?" may be good in conceptual or intellectual activities, but not good for enlightenment which requires a void (suñña) and clear (suddha) mind.

Thầy chưa có viết cuốn sách nào bằng tiềng Anh mà sách thầy cũng chưa được dịch ra tiếng Anh. Vừa rồi có một số câu hỏi bằng tiếng Anh của Phật tử nước ngoài nên thầy trả lời bằng tiếng Anh thôi. Trong câu hỏi số 18 con sẽ thấy những chữ in đậm, thầy trích lại đây và thêm chú thích tiếng việt như sau:

Purity (trong lành), Serenity (định tĩnh) and Clarity (sáng suốt). Purity is the core of Morality (Sila), Serenity is the core of Concentration (Samadhi) and Clarity is the core of Wisdom (Panna). When your activity is taking place in a pure, serene and clear mind, that is perfect vipassana. Don’t try to practise anything else. The interference of your will-and-effort will frustrate the best vipassana. The mind has three other active qualities: Carefulness (thận trọng),  Attentiveness (chú tâm) and Observability or observance (quan sát). When you have to do something rather quite hard, the mind will automatically take caution, pay attention and observe fully and clearly the process of doing. You only need to make use of Right Effort (tinh tấn), Right Mindfulness (chánh niệm) and Awareness (tỉnh giác) when your thoughts or your intentions are wandering away.

Sách dạy Pāli có bán ở Học Viện Phật Giáo Tp.HCM.

Thực ra chánh niệm tỉnh giác vốn là vô vi, vô ngã và vô hạn, nhưng khi con sử dụng nó cho một phương pháp hay một ý đồ chủ quan trên một đối tượng thì nó trở thành hữu vi, hữu ngã, và hữu hạn. Nói vậy chắc con khó hiểu, để thầy ví dụ: Khi tâm con rỗng lặng trong sáng vô tư thì hầu như con có thể đồng thời thấy, nghe, cảm, biết một cách rất rõ ràng mọi đối tượng dù chúng xảy ra cùng lúc. Đó là lúc chánh niệm tỉnh giác tự nhiên nhất mà cũng là chính xác nhất. Và nếu cũng do nhu cầu tự nhiên mà con cần chú ý vào một đối tượng thì tự động tâm con ứng ra thận trọng chú tâm quan sát trên đối tượng đó. Đó cũng là một động tác tự nhiên biểu hiện chánh niệm tỉnh giác. Trong hai trường hợp trên chánh niệm tỉnh giác vẫn vô vi, vô ngã và vô hạn. Nếu đã vô vi, vô ngã, vô hạn thì đừng nói là hai sự kiện mà dù vô số sự kiện cùng một lúc con vẫn chánh niệm tỉnh giác được. Nhưng khi con cố ý chánh niệm tỉnh giác vào một đối tượng chọn lựa sẵn (nghĩa là không tự nhiên) với một mục đích chủ quan nào đó, ví dụ như để tìm biết thân, thọ, tâm ... là gì, ra sao, hoặc để định tâm trên đó v.v... thì chánh niệm tỉnh giác liền trở thành hữu vi hữu ngã và bị giới hạn. Nói chính xác đó không còn là chánh niệm tỉnh giác nữa.

Một số trường phái niệm thân, niệm tho, niệm tâm... cục bộ bị bế tắc là vì họ gò ép chánh niệm tỉnh giác vào đối tượng chọn sẵn (không phải là đối tượng tự nhiên, tùy ngộ nhi an), và vào một phương pháp cố định lặp đi lặp lại (không phải là thái độ tự nhiên, tùy cảm nhi ứng), kèm theo ý đồ hoạch định sẵn để tìm kiếm sở tri và sở đắc tương lai. Chắc chắn đó là trở ngại lớn cho chánh niệm tỉnh giác, vì đối tượng của chánh niệm tỉnh giác phải là thực tánh tự nhiên, và bản thân chánh niệm tỉnh giác phải trọn vẹn tại đây và bây giờ, không lệ thuộc vào thời gian và phương pháp. Sở dĩ thầy không đưa ra phương pháp và đối tượng nhất định nào để chánh niệm tỉnh giác, vì tâm phải hoàn toàn rỗng lặng trong sáng mới thấy được thực tánh của tất cả pháp. Thầy nói dài như vậy để con hiểu chánh niệm tỉnh giác thực sự là gì trước khi con đem ra sử dụng, nếu không con sẽ lúng túng vô ích.

Thầy thì thấy hoàn toàn ngược lại. Nếu các nhà khoa học làm việc một cách sáng suốt, định tĩnh, trong lành, luôn thận trọng, chú tâm, quan sát, không để cho vô minh ái dục xen vào, không bị thất niệm, tạp niệm, vọng niệm chi phối thì khoa học ngày nay đã tiến bộ hơn hàng ngàn hàng vạn lần hơn mà không đem lại đau khổ cho loài người, không gây tổn hại môi sinh, không làm mất cân bằng sinh thái trầm trọng như ngày nay. Nếu các bác sĩ, kỹ sư, các nhà chính trị, những người công nhân...  cũng luôn chánh niệm tỉnh giác, thì đã không có chiến tranh, thảm sát, khủng bố, và những khổ đau, bất hạnh, khốn cùng. Nếu tất cả công dân trên thế giới đều sống đúng nguyên lý của cuộc sống thì quả địa cầu này đã biến thành thiên đàng từ lâu rồi. Vậy những xấu xa tội lỗi như chém giết, trộm cắp, tham nhũng... trên thế giới này do vô minh ái dục hay do sáng suốt, định tĩnh, trong lành? Những người sống lợi lạc quần sanh vô ngã vị tha như đức Phật, như các vị Bồ tát là do vô minh ái dục hay do giác ngộ giải thoát?

Sigmund Freud đã cảnh báo rằng: "Văn minh là hậu quả của tính dục", vì vậy mới đưa đến cuộc khủng hoảng toàn cầu như ngày nay. Những nhà thông thái và có lương tâm cũng đang tiên liệu trái đất có thể bị hủy diệt một ngày không xa nếu con người cứ tiếp tục nền văn minh tính dục như thế này. Dục tự nó không sai, nhưng dục kết hợp với tham sân si thành dục ái, hữu ái, phi hữu ái mới là sai lầm trầm trọng. Dục được sử dụng đúng nguyên lý của pháp (thuận pháp) trở thành pháp Tứ Như Ý Túc trong Phật giáo, có thể thực hiện được vô số điều lợi lạc quần sanh mà không gieo đau thương phiền khổ. Nếu con có nhiều ý muốn (dục) lợi lạc quần sanh vô ngã vị tha thì con cứ làm càng nhiều càng tốt, có điều con phải đủ sáng suốt, định tĩnh, trong lành, đừng để vô minh ái dục sai khiến, nếu không con sẽ chỉ làm cho thiên hạ đau khổ thêm mà thôi.

Tất cả những tình huống của con đều không nằm ngoài bốn niệm xứ: trạng thái thân, trạng thái thọ, trạng thái tâm, trạng thái pháp. Dù con đang trong trạng thái nào tánh biết đều có thể biết được.

1) Khi tâm sáng suốt, định tĩnh, trong lành thì bất cứ sự kiện nào liên hệ xảy ra trong hay ngoài tâm đều biết rõ.

2) Khi cần để ý một đối tượng nào thì tâm sẽ tự chú tâm quan sát một cách thận trọng.

3) Khi tâm ý lan man rong ruổi thì chỉ cần con tinh tấn chánh niệm tỉnh giác liền trở về thực tại.

Không cần kiểm soát, không cần thiền định... trừ phi có nhu cầu cần thiết. Đây không phải là những biện pháp thường trực, giống như thuốc chỉ dùng khi bệnh, còn bình thường chỉ cần sống đúng nguyên lý dưỡng sinh thì sẽ khỏe mạnh không bệnh tật. Tâm cũng vậy, chỉ cần sống đúng 3 nguyên lý giác ngộ giải thoát nói trên là không phiền não khổ đau. Còn các pháp môn chế định chỉ sử dụng như phương tiện tạm thời thôi. Con nên đọc lại thật kỹ những sách và bài viết trong trang web này, những điều con hỏi thầy đã nói hết rồi.  

Đúng là con đang rơi vào tình trạng "cước căn bất điểm địa", lơ lửng không có chỗ đặt chân. Lý trí với những ảo tưởng đã hiểu Phật Pháp nhưng thực ra chỉ là những kiến thức vay mượn chưa được kiểm nghiệm. Bây giờ con lại muốn vớ lấy một cái phao phương pháp nào đó để bám níu, nhưng càng như thế con càng rời xa đất thật, vẫn chỉ muốn đặt chân trên cái phương tiện nào đó hơn là đặt chân trên đất thật để bước đi từng bước vững vàng. Con thiếu thận trọng chú tâm quan sát, nên ngay trong câu hỏi trước thầy đã nói: "khi ăn con cần chánh niệm tỉnh giác biết rõ động tác đang ăn một cách minh bạch, không để ý niệm, tư tưởng hay quan niệm của cái ta ảo tưởng xen vào" nhưng con không để ý nên không thấy ra trong đó nghệ thuật sống giác ngộ giải thoát. Mảnh đất thật chính là thực tại thân-tâm-cảnh ngay đây và bây giờ. Thực tại có thể là niềm đau, nỗi khổ, có thể là sợ hãi, muộn phiền... nhưng hãy quan sát nó một cách trọn vẹn và nhiệt tình thì không những con thông suốt được nó mà ngay đó con tìm thấy được một niềm an lạc tuyệt vời. Đừng nương tựa vào đâu, hãy tự thắp sáng chính mình thì mọi phiền não khổ đau sẽ không còn tồn tại.