1) Có hai loại ý muốn: Ý muốn đúng pháp hay thuận pháp và ý muốn nghich pháp hay thuận ngã. Khi đói thì muốn ăn cơm tức là muốn thoát khỏi cái khổ đói, khi lạnh muốn đắp chăn để thoát khỏi cái khổ lạnh, v.v... muốn thoát khổ như vậy thì không có gì sai pháp. Đó không phải là phi hữu ái. Một ví dụ khác khi bệnh con đến bác sĩ khám, bác sĩ chẩn đoán bệnh đúng và cho thuốc đúng nên cứ theo toa mà uống thì 3 tháng sẽ khỏi. Nhưng người bệnh lại muốn khỏi ngay cho nên uống thuốc đó một lần để khỏi kéo dài 3 tháng. Đó là ý muốn sai pháp, do ghét bệnh và thích mau hết bệnh nên mới tham sân và không những không khỏi bệnh mà còn chuốc lấy thêm đau khổ. Diệt khổ trong đạo Phật không phải là cố gắng loại trừ khổ đó đi vì/bằng bản ngã tham sân, mà "diệt bằng trí tuệ" nghĩa là do sáng suốt, định tĩnh, trong lành mà thấy rõ bản chất thật của khổ, thấy rõ nguyên nhân của nó, nên không tiếp tục tạo ra nhân khổ thì khổ tự diệt nên gọi là diệt khổ. Như vậy diệt khổ là không tạo tác nguyên nhân sinh khổ. Không tạo tác thì chấm dứt khổ sao gọi là nghịch lý? Vậy muốn biết con có tu thuận lý hay nghịch lý thì phải xem ý muốn tu của con thuận pháp hay nghịch pháp mới được.

2) "Mình" là một đại từ chỉ thân thọ tâm pháp hay nói tắt là thân tâm hoặc danh sắc, không phải chỉ riêng cái tâm. Sắc là mắt tai mũi lưỡi thân, và danh là tánh biết biểu hiện qua các thức gọi chung là tri kiến. Cũng có khi "mình" bị chấp lầm thành cái ta ảo tưởng. "Thường lặng lẽ biết mình" là cách phát hiện ra trong cái gọi là "mình" ấy đâu là thuần túy danh sắc, đâu là cái ta ảo tưởng. Sự khám phá minh bạch này chính là thiền Vipassanà hay thiền kiến tánh.

3) Thực ra khi buông cái ta lăng xăng tạo tác xuống thì tánh biết liền "lặng lẽ thường biết mình", vì khi không bị bản ngã che lấp thì tánh biết trở về với bản chất sáng suốt, định tĩnh, trong lành hoặc tinh tấn, chánh niệm, tỉnh giác. Vậy những điều này xảy ra đồng thời. Còn khi hữu sự thì tánh biết lại tự ứng ra sự thận trọng, chú tâm, quan sát để thực hiện sự việc đó, khi hết việc, tánh biết lại trờ về rỗng lặng trong sáng. Nên thiền mới nói: "Sự lai nhi tâm thỉ hiện, sự khứ nhi tâm tùy không". Tóm lại, khi hữu sự thì thận trọng chú tâm quan sát, khi vô sự thì sáng suốt định tĩnh trong lành, nên gọi là thiền tùy duyên thuận pháp vậy.

1) Con nên vào xem lại phần đầu của cuốn Thưc Tại Hiện Tiền, hoặc cuốn Thiền Phật Giáo: Nguyên Thủy và Phát Triển, trong đó thầy đã trình bày rõ về câu hỏi của con.

2) Nói Pháp Môn Niệm Phật dễ dàng nhất cho mọi căn cơ trình độ thì đúng, nhưng nói thù thắng nhất trong 84000 Pháp môn thì không đúng. Pháp môn nào phù hợp với căn cơ nào đó, giúp căn cơ ấy giác ngộ giải thoát thì pháp môn ấy là thù thắng đối với căn cơ trình độ ấy, nói như vậy có lẽ đúng hơn. Theo tinh thần Kinh Kalama đức Phật dạy thì: Đừng vội tin những điều người khác phán đoán mà phải tự mình xem điều đó khi đem ra thực hành có giúp con giác ngộ giải thoát không. Nếu điều nào đưa đến mê tín và lệ thuộc thì có nghĩa là đi ngược lại với mục đích giác ngộ giải thoát.

Mục đích hành thiền là để không bị trói buộc trong trong vô minh ái dục biểu hiện rõ trong cái ngã tham sân si. Vậy tiến bộ được đo lường bằng mức độ đoạn giảm được sự dính mắc trói buộc trong ảo tưởng của cái ta tham sân si ấy. Nghĩa là tâm càng rỗng lặng trong sáng càng thấy rõ bản chất thật của các pháp và ít bị trói buộc bởi vô minh ái dục. Do đó đức Phật dạy: "Không tham ưu, không nương tựa, không dính mắc điều gì ở đời" . Nên nếu con hành thiền mà bớt được cái ta tham ưu, nương tựa, dính mắc là có tiến bộ, nếu tăng thêm bản ngã thì có nghĩa là trói buộc cũng tăng.

Ngoài nghiệp còn có những định luật khác ảnh hưởng đến đời sống con người, nhưng nghiệp là phần mà con người chủ động tạo ra. Ví dụ như ảnh hưởng của mặt trăng, mặt trời, thời tiết, nhân quả v.v... là hiện tượng chung cho mọi người theo nguyên lý tự nhiên trong vũ trụ vạn vật, nhưng thái độ phản ứng hay xử lý đối với những hiện tượng đó thì mỗi người mỗi khác theo tư kiến tư dục của họ. Thái độ hành xử khác biệt này chính là nghiệp, và người ấy phải gặt lấy hậu quả của nó. Cái gọi là số mệnh chính là toàn bộ nội dung mà nghiệp của mỗi người tạo ra cho mình và cuộc sống. Do đó gọi là nghiệp mệnh đúng hơn là số mệnh đã được an bài. Và luân hồi chính là dòng nhân quả nghiệp báo triền miên mà mỗi người gieo và gặt, trả và vay luân lưu bất tận.

Đức Phật Thích Ca tiên đoán vị Phật tương lai của trái đất có tên gọi là Phật Metteyya (Di-lặc).

1) Trong thiền vipassanà lý tức sự, nghĩa là lý và sự không tách rời nhau như những loại thiền có phương pháp. Thiền phương pháp là thiền áp dụng một lý thuyết vào thực hành để đạt được một kết quả mong đợi. Trong thiền vipassanà lý sự đồng thời bởi vì lý đây không có nghĩa là lý thuyết về một phương pháp, mà chính là thấy biết sự gọi là lý, vì vậy không có lý thuyết nào để áp dụng cả. Ví dụ khi cái cái ta ảo tưởng không còn lăng xăng tạo tác thì sáng suốt, định tĩnh, trong lành hay thận trọng, chú tâm, quan sát tự ứng một cách tự nhiên, nên ngay đó lý cũng chính là sự. Như vậy, trong thiền vipassanà chỉ có sự lý đồng thời tùy dụng mà ứng chứ không có áp dụng lý thuyết vào thực hành như các phương pháp thiền khác. Thực ra lý thuyết chỉ mới ở mức độ thức tri, chưa phải là lý thấy từ tuệ tri, cho nên áp dụng lý thuyết vào thực hành chưa phải là sự mà chỉ là múa may như con rối bị điều khiển bởi tư tưởng của lý trí. Con buông không được vì con chỉ mới thông lý ở mức độ lý thuyết, do đó tính áp dụng vẫn còn, chưa phải là ứng lý trong sự. Đừng nghĩ gì cả, cứ thường tự lặng lẽ biết mình thì sự lý sẽ dung thông.

2) Con yên tâm, nếu lý và sự đã dung thông thì con sẽ chẳng bao giờ quên, nhưng theo nguyên tắc thì khi tái sinh trong kiếp khác con phải bắt đầu lại. Không phải bắt đầu lại thì tốt hơn sao? Nhưng nếu lý của con chỉ là lý thuyết thì hầu như quên gần hết, giống như một người Anh tái sinh làm người Việt thì không còn nói tiếng Anh được nữa, người ấy phải bất đầu học tiếng Anh lại, có điều sẽ học nhanh hơn mà thôi.

Một tâm bất an thường ở một trong hai tình trạng thụ động hoặc dao động. Thụ động thì lười chán, buông xuôi, giãi đãi, hôn trầm... Dao động thì nôn nóng, căng thẳng, phóng tâm, tán loạn ... Hai tình trạng thái quá đó đã tạo ra đối cực làm mất sự quân bình của tâm. Tâm mất thăng bằng không thể trực nhận được bản chất thật của chính mình và cuộc sống. Thất giác chi là 7 yếu tố giúp quân bình lại hai đối cực, để tâm đủ định tĩnh sáng suốt mới có thể sống tùy duyên thuận pháp.

Trong bảy pháp này thì Chánh Niệm (1) là yếu tố ưu tiên và cơ bản nhất, vì trước hết phải trở về trọn vẹn với thực tại thì mới điều chỉnh lại được sự quân bình của tâm.

Sau khi trở về với thực tại, nếu thực tại là trạng thái thụ động thì cần sử dụng 3 yếu tố:

- Trạch pháp (2) để quan sát rõ ràng thực tại. Nhờ sự quan sát kỹ lưỡng mà tâm tỉnh táo thoát khỏi trạng thái si mê hôn trầm thụy miên.

- Tinh tấn (3) để kích hoạt sự hăng hái phấn chấn. Nhờ sự phấn chấn mà tâm linh hoạt thoát khỏi tình trạng buông xuôi, trầm cảm.

- Hỷ (4) để giúp tâm hân hoan phấn khởi. Nhờ sự hứng thú mà tâm thoát khỏi tình trạng lười chán, giãi đãi.

Nếu thực tại là tình trạng dao động thì cần sử dụng 3 yếu tố:

- Thư thái (5) để làm cho tâm khinh an, lắng dịu. Nhờ sự trầm lắng mà tâm thoát khỏi sự nôn nóng, căng thẳng,

- Định (6) để tâm được an ổn, nhất tâm. Nhờ nhất tâm mà thoát khỏi sự phóng dật, vọng động và tán loạn.

- Xả (7) để tâm buông bỏ, xả ly, nghỉ ngơi vô sự. Nhờ vô sự mà tâm thoát khỏi sự dính mắc, ràng buộc.

 Khi hành giả có chánh niệm tỉnh giác đối với thực tại thân tâm thì  mới tùy nghi sử dụng được 7 pháp này một cách tự nhiên thuần thục.

Trong dục vọng muốn tiêu trừ bản ngã đã hàm chứa bản ngã tham-sân-si nên thiền như vậy chỉ có thể thay bản ngã này bằng bản ngã khác tốt hơn nhưng không tiêu trừ được bản ngã tận gốc. Bản ngã chỉ là cái ta ảo tưởng do vô minh ái dục tạo ra vì vậy nó không có thật. Chỉ cần MINH, tức thấy rõ nhân duyên hình thành cái ta ảo tưởng thì nó sẽ tự biến mất không còn dấu vết. 

Thân tâm chỉ là danh sắc, nhưng vì không thấy rõ đó là sự tương quan vận hành của danh sắc nên ảo tưởng cái ta xuất hiện. Giống như thấy sợi dây thành con rắn. Chỉ cần bình tĩnh sáng suốt để quan sát lại thì con rắn tự biến mất để trả sợi dây lại cho sợi dây. Đó là lý do vì sao đức Phật dạy chúng ta trở về trọn vẹn với thực tại để thấy ra thân-thọ-tâm-pháp đúng như thực tánh của chúng, thì sẽ chỉ còn thấy danh sắc, không còn dấu vết nào của bản ngã cả. Vậy đâu cần phải có cái dục vọng tiêu trừ bản ngã làm gì để cho bản ngã càng thêm tăng trưởng!